Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiếng Việt: Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiếng Việt: Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp)

1. TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Luyện tập tổng hợp)
2. Từ tượng thanh, tượng hình Trau dồi vốn từ Thuật ngữ, Biệt ngữ Nghĩa của từ xã hội Từ mượn, Từ vựng Từ Hán Việt Từ nhiều nghĩa, Hiện tượng Sự phát triển chuyển nghĩa của từ vựng của từ Từ đồng âm Trường Từ đồng nghĩa từ vựng Cấp độ khái Từ trái nghĩa quát của nghĩa từ ngữ
3. Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Luyện tập tổng hợp) Bài tập 1: (Sgk/158) So sánh hai dị bản của câu ca dao sau: - Râu tôm nấu với ruột bầu Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon. - Râu tôm nấu với ruột bù Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
4. Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Luyện tập tổng hợp) Bài tập 1: (Sgk/158) - Gật đầu: cúi đầu xuống, rồi ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý. So sánh hai dị bản của câu ca dao sau: - Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, - Râu tôm nấu với ruột bầu biểu thị sự đồng tình hay tán Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon. thưởng. - Râu tôm nấu với ruột bù -> Như vậy từ gật gù thể hiện thích Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon. hợp hơn ý nghĩa biểu đạt: Tuy món ăn đạm bạc nhưng đôi vợ chồng nghèo ăn rất ngon miệng vì họ tâm đầu ý hợp.
5. Tiếng Việt: TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG (Luyện tập tổng hợp) Bài tập 2: (Sgk/158) Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau đây : Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói : - Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn. Vợ nghe thấy thế liền than thở : - Rõ khổ ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ !
6. Bài tập 2: (Sgk/158) Cách hiểu nghĩa từ ngữ trong truyện cười : Chồng: một chân sút Vợ: có một chân. Cả đội bóng chỉ có một người Cầu thủ chỉ còn một chân. giỏi ghi bàn. Hiểu theo nghĩa gốc. Dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ. Hiểu sai. Vi phạm phương châm quan hệ.
7. Bài tập 3: (Sgk/158) Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo. (Đồng chí - Chính Hữu) - Nghĩa gốc: Chân, tay, miệng - Nghĩa chuyển: + Vai (Phương thức hoán dụ). + Đầu( phương thức ẩn dụ).
8. Các cách phát triển từ vựng: - Phát triển về nghĩa - Phát triển về số lượng phương phương - Tạo từ - mượn từ ngữ thức ẩn thức ngữ mới. nước ngoài. dụ. hoán dụ.
9. Bài tập 4: (Sgk/159) Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau : Áo đỏ em đi giữa phố đông Cây xanh như cũng ánh theo hồng Em đi lửa cháy trong bao mắt Anh đứng thành tro , em biết không ? (Vũ Quần Phương – Áo đỏ) Có hai trường từ vựng: -Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng. - Chỉ lửa, sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro. → Liên quan chặt chẽ =>Thể hiện một tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng của chàng trai với cô gái.
10. Bài tập 5: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: - Các sự vật và hiện tượng được gọi tên dựa Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc vào đặc điểm của sự vật điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hiện tượng. hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp - Tìm một số ví dụ về nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình những sự vật, hiện chiếc bơi chèo nhỏ ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như tượng được gọi tên theo hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy cách dựa vào đặc điểm như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên riêng biệt của chúng? ; gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ , làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). (Đoàn Giỏi – Đất rừng phương Nam)