Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp lồng ghép giáo dục di sản thông qua giảng dạy Địa lí 9

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp lồng ghép giáo dục di sản thông qua giảng dạy Địa lí 9

1. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: - Di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, được hunđúc qua hàng ngàn năm dựng nước và giữnước với bao biến cố thăng trầm của lịch sử; là biểu tượng của sự trường tồn, đồng thời là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai của dân tộc. Kho tàng di sản văn hóa đồsộ đó không chỉ góp phần tạo nên nền văn hóa Việt Nam phong phú và đa dạng mà cònđem lại những giá trị cho sự phát triển kinh tế - xã hội. - Di sản là một nguồn nhận thức, một phương tiện trực quan quý giá trong dạy học nói riêng và giáo dục nói chung. Di sản, đặc biệt là di sản văn hóa là sản phẩm tinh thần vật chất có giá trịlịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế này sang thếhệ khác. - Thực tế, các hoạt động gắn kết giữa di sản, bảo tàng với các hoạt động giáo dục lâu nayđã được triển khai thông qua các hoạt động ngoại khóa, tham quan, đặc biệt là qua phong trào xây dựng “Trường học thân thiện học sinh tích”đã được triển khai rộng rãi trong những năm gầnđây trên cảnước. Song theo Trung tâm nghiên cứu và phát huy giá trị di sản văn hóa thuộc Hội di sản văn hóa, hiện nay công tác giáo dục di sản trong nhà trường còn nhỏlẻ, chưa được tiến hành một cách bài bản và thường xuyên. - Những hoạt động giáo dục di sản cho thếhệ trẻcũngđã được ngành giáo dục và xã hội quan tâm, tuy nhiên hoạt động giáo dục di sản chưa được thu hút quan tâm đầy đủcủa các cấp quản lí, các nhà trường. Các nội dung giáo dục di sản chưa được vận dụng linh hoạt vào đặcđiểm của từng địa phương, tiềm năng di sản địa phương chưa được phát huy. - Việc phối hợp các lực lượng giáo dục di sản cũng chưa được chặt chẽ, cơ chế và sựvận hành phối hợp chưa hiệu quả. Vì vậy để việc giáo dục di sản cho thếhệ trẻ phát huy hết hiệu quảcủa nó, cần phải tăng cường lồng ghép
2. 2 các nội dung giáo dục di sản vào trong các hoạt động dạy học, đặc biệt là các môn Địa lí, Lịch sử, Văn học - Di sản có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động dạy học. Góp phần đẩy mạnh hoạt động nhận thức của học sinh, phát triển kĩnăng học tập, kích thích hứng thú nhận thức của học sinh, phát triển trí tuệ và nhân cách của học sinh. - Để giúp học sinh có những hiểu biết về những giá trịcủa di sản, quađó giáo dục học sinh có ý thức giữ gìn, bảo vệ các di sản, đồng thời thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học. Thực hiệnđa dạng hóa các hình thức dạy học. Để có thể tìm ra phương pháp dạy học một cách khoa học, mang lại chất lượng và hiệu quả cao như mong muốn, ngoài việc hướng dẫn học sinh nắm bắt và khai thác nội dung kênh chữ, thì giáo viên cần có nhiệm vụhướng dẫn học sinh khai thác kiến thức kênh hình nói chung, việc sửdụng tranhảnh di sản trong dạy học nói riêng. Giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn, hứng thú và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo. Đồng thời thông quađó giáo dục tưtưởng, đạo đức cho học sinh. Từ những lí do trên tôi quyết định tìm hiểu “Một số giải pháp lồng ghép giáo dục di sản thông qua giảng dạy Địa lí 9”. 1.2. MỤCĐÍCH NGHIÊN CỨU: -Sửdụng di sản trong dạy học là một trong những phương pháp dạy học mới, tích cực, giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập, sáng tạo, giáo dục tưtưởng đạo đức cho học sinh. - Những năm qua, các di sản văn hóa được nhận diện giá trị, bảo tồn và phát huy,đã góp phần quan trọng vào việc giáo dục lịch sử, vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc; góp phần xây dựng và quảng bá hìnhảnh quốc gia, truyền bá các giá trịlịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mỹ quan trọng của di sản văn hóa Việt Nam ra thế giới thông qua hoạt động du lịch, giao lưu văn hóa và hợp tác phát triển kinh tế- xã hội bền vững. Di sản văn hóaở Việt Nam
3. 3 đã vàđang thể hiện ngày càng rõ hơn vai trò quan trọng trong việc giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện, hình thành nên nguồn nhân lựcđóng góp trực tiếp, quyết định vào sự nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước.
4. 4 2. NỘI DUNG 2.1. THỜI GIAN THỰC HIỆN: -Từnăm học 2020-2021 đến năm học 2021-2022. 2.2.ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG: - Trong thời gian tham gia giảng dạy và được dự giờcủa đồng nghiệp, tôi nhận thấy một số hiện trạng sau: *Học sinh: -Một sốhọc sinh ý thức học tập chưa cao (không chú ý nghe giảng, về nhà không học bài ). -Kĩnăng phân tích các di sản và vận dụng vào bài học còn yếu. -Một số em học sinh không quan tâm đến những di sản văn hóa mà ông cha ta đểlại, không hiểu được những giá trị vô cùng to lớn của những di sản đó. * Giáo viên: Qua tìm hiểu tôi nhận thấy Một là: Chúng ta mới chỉ chú ý đến kênh chữcủa sách giáo khoa, coiđây là nguồn cung cấp kiến thức Địa lí duy nhất trong dạy học mà không thấy rằng kênh hình nói chung và tranhảnh các di sản nói riêng không chỉ là nguồn kiến thức quan trọng, cung cấp một lượng thông tinđáng kể, mà còn là phương tiện trực quan có giá trị giúp bài học trở nên sinh động, hấp dẫn, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Hai là: Có trường hợpđã nhận thức đầy đủ giá trị, nội dung của các loại di sản nhưng lại ngại sửdụng hoặc sửdụng mang tính hình thức, minh họa cho bài giảng. Vì trong giờ giảng, giáo viên không khai thác hết nội dung kiến thức địa lí mà tranhảnh chứa đựng, trong khiđó kênh chữ không đềcập đến.
5. 5 Từ thực trạng trên tôi tiến hành khảo sát học sinh lớp 9B vào năm học 2020 – 2021, kết quả như sau: . Hình 1: Vịnh Hạ Long Câu hỏi: Dựa vào hìnhảnh và những kiến thức thực tiễn, trình bàyđôi nét vềvịnh Hạ Long. 2.2.1 Kết quả đạt được: Lớp Tổng số HS Khai thác tích cực Khai thác chưa tích cực 9B. 34 41,2% 58,8% * Qua kết quả trên chúng ta thấy rằng học sinh khai thác di sản còn thấp, tỉlệ khai thác chưa tích cực còn khá cao, từ đó chúng ta có thể rút ra những hạn chế như sau: 2.2.2 Những mặt còn hạn chế: -Vềhọc sinh:Học sinh còn nhiều hạn chế trong kỹnăng quan sát, nhận biết di sản văn hóa, do lười học, một sốhọc sinh có tâm lí thờ ơ, ít quan tâm đến bộ môn. Học sinh chưa hiểu hết những giá trị to lớn của di sản văn hóa, còn mơhồ. -Về giáo viên: Một số giáo viên sửdụng đồ dùng dạy học hiệu quả chưa cao, kĩnăng hướng dẫn học sinh khai thác tranhảnh còn hạn chế. -Về phụ huynh: Chưa thật sự quan tâmđúng mức đến việc học tập của con em mình như theo dõi kiểm tra,đôn đốc nhắc nhởsựhọc tậpở nhà, việc theo dõi nắm bắt thông tin kết quảhọc tập của con em hầu như không có. 2.2.3 Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế: * Nguyên nhân đạt được:
6. 6 - Được sự quan tâm, chỉ đạo của Bộ GD -ĐT, của các cấp. Từ đó là cơ sở là động lực của giáo viên tìm ra những kiến thức, phương pháp dạy học cho các em. - Ban Giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, tạođiều kiện thuận lợi, chỉ đạo kịp thời về chuyên môn. -Đa số giáo viên trong nhà trườngđã nhận thức được sự quan trọng và tính cấp thiết về việc đổi mới phương pháp dạy học thông qua dạy học phương tiện dạy học trực quan. -Cơsởvật chất, thiết bịdạy học của nhà trường ngày càng hiện đại,đáp ứng yêu cầu giảng dạy cho giáo viên. - Đối tượng giáo viênđã từng bước được trẻ hóa, trình độ công nghệ thông tin ngày càng nhuần nhuyễn linh hoạt. -Học sinh chăm ngoan, học giỏi, có tinh thần phấn đấu vươn lên trong học tập. * Nguyên nhân hạn chế: - Trong các tiết dạy học môn Địa lí 9, giáo viên chỉmới trang bị cho học sinh các nội dung cơbản đối với Địa lí Việt Nam chứ chưađi sâu vào giúp học sinh tìm hiểu kĩ, sâu sắc hơn về các loại di sảnở Việt Nam cũng nhưý nghĩa của các danh lam thắng cảnh, các di tích lịch sử, các giá trịvăn hóa của dân tộc. -Học sinh chưa quan tâm nhiều đến các loại di sảnở Việt Nam chúng ta. - Giáo viên và học sinh không cóđiều kiện đến thăm những di sản văn hóa của dân tộc ta mà chỉ nhìn thấy qua tranhảnh, nên không có nhiều sức hút vàấn tượng mạnh mẽ cho học sinh khi khai thác các loại di sản này. - Phần lớn học sinh của trường cóđiều kiện học tập còn khó khăn.
7. 7 *Từ những nguyên nhân hạn chế như trên, bản thân tôi quyết định tìm ra một số giải pháp để góp phần nâng cao chất lượng bộ môn, cũng như góp phần hình thành phẩm chất và năng lực cho học sinh. 3. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 3.1. CĂN CỨ THỰC HIỆN:
8. 8 -Căn cứ công văn số 5977/ BGDĐT-GDTrH ngày 07 tháng 7 năm 2008 của Bộ Giáo dục vàĐào tạo về việc hướng dẫn thực hiện nội dung giáo dục địa phươngởcấp trung học cơsở. -Căn cứ vào bài học môn Địa lí 9 tôiđã áp dụng nội dung giáo dục địa phươngởcấp trung học cơsở. -Dựa trên thực tiễn và những yêu cầu của việc sửdụng di sản văn hóa trong dạy học và các hoạt độngở trường hiện nay bản thân xây dựng sáng kiến :“Một số giải pháp lồng ghép giáo dục di sản thông qua giảng dạy Địa lí 9”. 3.2. NỘI DUNG, GIẢI PHÁP VÀ CÁCH THỨC THỰC HIỆN: 3.2.1. Nội dung, phương pháp: *Bảo đảm mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông và mục tiêu giáo dục di sản. - Khi chuẩn bị di sản phục vụ cho việc dạy học của một bài hoặc một nội dung, giáo viên cần xác định mục tiêu bài học và lựa chọn di sản phải hướng vào mục tiêuđã xác định nhằm tạođiều kiện cho việc thực hiện mục tiêu thuận lợi hơn. Bên cạnhđó cần xây dựng thêm một số yêu cầu về di sản đối với học sinh, ví dụ như: Sự ra đời của di sản, cấu trúc hình thức và nguyên nhân của sựtạo thành cấu trúcđó, về ý nghĩa của di sản đối với đời sống tinh thần, vật chất Từ đó có thái độ tôn trọng và có hành vi giữ gìn và chăm sóc di sản, tuy nhiên phải tùy thuộc vào mục tiêu bài học để thiết kế giáo dục di sản cho phù hợp. - Khi sửdụng tranhảnh về di sản với tư cách để minh họa cho kênh chữ thì việc sửdụng chúng không chỉdừng lạiở việc nhằm minh họa làm cho nội dung bài giảng sinh động, phong phú, hấp dẫn hơn. Đồng thời còn sửdụng chúng trong luyện tập, vận dụng bài học hay trong kiểm tra,đánh giá kết quả học tập của học sinh. Khi sửdụng những kênh loại hình này, giáo viên đặt vấn đềbằng các câu hỏi gợi mở đểhọc sinh giải quyết vấn đề.
9. 9 - Giáo viên cũng nên cho học sinh trình bày xác định vềdạng di sản, đồng thời có thể giao nhiệm vụ cho học sinh về nhà tìm hiểu trước nội dung của chúng để các em có biểu tượng ban đầu về kiến thức được thể hiện trong đó. Tuy nhiên,đây là một việc làm khó khăn đối với học sinh chưa được trải nghiệm thực tếtại di sản. Do vậy khi giao nhiệm vụ cho học sinh, giáo viên phải tùy vào từngđiều kiện, hoàn cảnh học tập của học sinh đểvận dụng cho phù hợp. - Thông thường tranhảnh được trình bày với tư cách là nguồn cung cấp thông tin, kiến thức phải đưa ra câu hỏi đểhọc sinh tự làm việc với sách giáo khoa dưới sựhướng dẫn của giáo viên, nhằm rút ra những kiến thức nhất định. Đểsửdụng tốt trước hết giáo viên phải xác định rõ nội dung. Tiếp theo giáo viên phải dự kiến và xác định phương pháp sửdụng chúng trong từng bài cụ thể. Phương pháp sửdụng trong loại kênh hình này là giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát chi tiết kết hợp với miêu tả, phân tích,đàm thoại thông qua hệ thống câu hỏi gợi mởcủa giáo viên đểhọc sinh rút ra được những kết luận. Khi tìm hiểu nội dung kênh hình qua các câu hỏi gợi mở giáo viên có thểtổ chức cho các em làm việc cá nhân hoặc theo nhóm. * Hình thành kỹnăng khai thác tranhảnh di sản. -Kỹnăng giao tiếp lắng nghe tích cực. -Kỹnăng trình bày suy nghĩýtưởng, hợp tác, tư duy, phê phán. - Hình thành kỹnăng quan sát, nhận xét. - Hình thành kỹnăng mô tảtường thuật. - Hình thành kỹnăng phân tích, nhận định, so sánh,đánh giá. Ví dụ 1 – Bài 18: VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ (tiếp theo). Phần IV ( Mục 3) - Dịch vụ ( hoạt động du lịch)
10. 10 Hình 3: Lễhội Đền Hùng * Giáo viên cho học sinh quan sát tranhảnh Đền Hùng. - Em hãy cho biết Đền Hùng thuộc loại di sản nào? - Nêu ý nghĩa của Lễhội Đền Hùng. - Đền Hùng được xây dựng trong thời gian nào? - Giỗtổ Hùng Vương được diễn ra ngày, tháng nào hằng năm? -Lễhội này được diễn ra như thế nào? Quađó, giúp học sinh thấy được việc bảo vệ và phát huy giá trịcủa di sản không những nâng cao giá trị tinh thần của nhân dân mà còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm cho các em trong việc phát huy những giá trịvăn hóa của ông cha đểlại Ví dụ 2 - Bài 24 : VÙNG BẮC TRUNG BỘ (tiếp theo) Hình 2. Ngôi nhà Bác Hồtại Kim Liên, NamĐàn, Nghệ An Trước hết cho học sinh quan sát tranhảnh: -Xác địnhđây là loại di sản gì ? -Thời gian, địađiểm hình thành và phát triển. -Di sản được công nhận thời gian nào? -Nêu ý nghĩa của di sản. -Các chi tiết thể hiện trong di sản. -Cấu trúc của ngôi nhà -Việc bảo vệ và chăm sóc ngôi nhà của Bác có ý nghĩa như thế nào?
11. 11 Nhưvậy học sinh tự suy nghĩ và làm việc theo yêu cầu của câu hỏi mà giáo viên đưa ra. Đồng thời giáo dục đạo đức tưtưởng cho học sinh thông qua bài học một cách sâu sắc nhất. Ví dụ 3 – Bài 26 : VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ (tiếp theo) Hình 4: PhốcổHội An * Cho học sinh quan sát tranhảnh - Thời gian hình thành và địađiểm hình thành. -Cấu trúc di sản. -Đây là loại di sản gì? - Di sản được UNESCO công nhận từnăm nào? - Em có nhận xét như thế nào về kiến trúc của phốcổHội An ? - PhốcổHội An có giá trịvật chất và tinh thần như thế nào? Giáo viên có thể cho học sinh hoạt động theo nhóm. Gọi một sốhọc sinh nói lên suy nghĩcủa mình, giáo viên nhận xét bổ sung. Đồng thời nhấn mạnh:Đây là khuđô thịcổ thể hiện sự giao thoa của nhiều nền văn hóa (Việt– Nhật– Hoa). Thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước, năm 1999 được UNESCO ghi vào danh mục di sản văn hóa thế giới, thông qua bài học giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn và phát huy các giá trị di sản cảnước nói chung, ở địa phương nói riêng. Ví dụ 4 - Bài 29: VÙNG TÂY NGUYÊN (tiếp theo)
12. 12 Hình 5: Cồng chiêng Tây Nguyên * Cho học sinh quan sát tranhảnh: -Đây là loại hình văn hóa gì? - Chất liệu, hình thức. - Các lễhội được tổ chứcở Tây Nguyên liên quan đến di tích. - Di tích được sửdụng ra sao, trongđiều kiện nào, giá trịvăn hóa... - Ý nghĩa của Cồng chiêng Tây Nguyên. Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận và trảlời câu hỏi trên bằng khả năng hiểu biết của các em. Không gian văn hóa cồng chiêng trải rộng khắp Tây Nguyên, gắn bó mật thiết với các dân tộc nơiđây, là tiếng nói tâm linh, tâm hồn của con người, để diễn tả niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống lao động và sinh hoạt hằng ngày của họ.Cồng chiêng còn là tài sản quý giá biểu tượng cho quyền lực và sự giàu có, được sửdụng trong các lễhội.... Rõ ràng với các biện pháp như trên có tác dụng giúp học sinh thấy được tầm quan trọng của giá trịvăn hóa tinh thần trong đời sống và sản xuất của các dân tộc Tây Nguyên. Đồng thời góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam đậmđà bản sắc dân tộc. 3.2.2 Giải pháp thực hiện: * Xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị. - Trong khi sửdụng hìnhảnh di sản, giáo viên cần chuẩn bịkĩnội dung và cácđiều kiện thực hiện. Việc chuẩn bịnội dung chuyên môn được tiến hành theo quy định của chuẩn kiến thức, kĩnăng bộ môn, cần tập trung vào việc xác định nội dung và các bước chuẩn bị liên quan đến khai thác di sản nhưmột phương tiện dạy học.
13. 13 - Những nội dung liên quan đến di sản phải cân nhắc những yêu cầuđã xác định. Ví dụ như nguồn gốc di sản, nguyên nhân tạo thành cấu trúc, sự phát triển của di sản qua thời gian, ý nghĩa, cảm nhận của học sinh .Những yêu cầu này càng được nêu chi tiết thì học sinh sẽdễ thực hiện. * Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Phải luôn đề cao vai trò chủ động, tích cực của học sinh, tạođiều kiện cho các em tham gia như quan sát, tìm tòi, khám phá các tranhảnh di sản. Trong quá trình học tập học sinh tự áp dụng kiến thức và sự hiểu biết đểtự tìm tòi khám phá.Điềuđó giúp học sinh có thái độ tình cảm chân thực,đúng đắn với di sản, đồng thời giúp các em phát triển một sốkĩnăng sống * Cách khai thác, tiếp cận kiến thức tranhảnh di sản Trước hết giáo viên phải xác định mụcđích của di sản. Có nghĩa là nội dung các tranhảnh di sản phản ánh toàn diện hay một mặt nàođó của bài giảng, cần khai thác ra sao. Sau khi xác định được các đặcđiểm như trên, ta có thểgợi ý cho học sinh giải quyết một sốvấn đề: * Các bước làm việc với tranhảnh di sản. Bước 1. Cho học sinh quan sát tranhảnh di sản để xác định một cách khái quát nội dung cần khai thác. Bước 2. Giáo viên nêu câu hỏi gợi mở, nêu vấn đề, tổ chức cho học sinh tìm hiểu nội dung của tranhảnh. Bước 3.Học sinh trình bày những kết quả tìm hiểu của mình, học sinh khác bổ sung hoàn thiện. Bước 4. Giáo viên nhận xét, bổ sung và hoàn thiện nội dung cần khai thác * Qua các bước thực hiện.
14. 14 Có thể nói rằng, lễhội có rất nhiều tiềm năng khai thác, phát triển du lịch. Các em học sinh và người dân địa phương chưa nhận thức rõ được lợi ích to lớn của nó bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Đây là một thực trạng cần quan tâm vì nó sẽ cóảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triể n du lịch của tuyến, kéo theo rất nhiều hệlụy kinh tế khác. Vì vậy, bằng các kiến thức được đúc kết qua việc tham khảo các tài liệu, tập san chuyên ngành; các thông tin từ Internet và qua trao đổi với một sốbộ phận có liên quan, mạnh dạn đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần thay đổi, nâng cao nhận thức của học sinh các Trường trung học cơsở trên địa bàn huyện với việc bảo tồn và phát huy giá trịc ủa di sản cụ thể như sau: Thứ nhất, cần nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu giá trị di sản, ý nghĩa của Lễ hội. Công tác tuyên truyềnởđây phải thực sự sâu và rộng, đảm bảo chất lượng, hiệu quả thực tiễn. Thứ hai, tổ chức các hoạt động ngoại khóa: đến tham quan, tìm hiểu kiến thức lịch sử, văn hóa tại cácđiểm di sản ở Lý Sơn, cụ thể Nhà trưng bày Hải đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải trên địa bàn huyện Lý Sơn. Tăng cường, chú trọng hoạt độngứng dụng, trải nghiệm, sáng tạo cho học sinh, tạo s ự hứng khởi cho học sinh tiếp cận với các kiến thức văn hóa lịch sử và hiểu về giá trịcủa các di sản văn hóa. Lòng yêu của các bạn dành cho quê hương, ý thức về việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại địa phương, mà cụ thểhơn là về Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa. Thứ ba, tổ chức các hoạt động lao động, dọn vệ sinh, hoạt động tôn tạo tại cácđiểm di sản có liên quan. Việc làm này có hai ý nghĩa quan trọng: góp phần nâng cao nhận thức, ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ các giá trịvăn hóa đồng thời góp phần cải thiện cảnh quan môi trường, làm cho môi trường trở nên xanh– sạch– đẹp.Đây là giải pháp rất khả quan và liên quan trực tiếp đến hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa cũng như hoạt động du lịch tại Lý Sơn.
15. 15 Thứtư, tích hợp, lồng ghép vào các tiết học, bài học có liên quan trong chương trình giảng dạy chính khóa.Với giải pháp này, lựa chọn các tiết học phù hợpởtừng môn học để lên kế hoạch lồng ghép, cụ thể: Môn Ngữvăn tích hợp vào phân môn Tập làm văn. Những tiết học về văn thuyết minh; sửdụng hìnhảnh các di tích, cácđiểm di sản làm các đềvăn (miêu tả, thuyết minh). Môn Lịch sử trong các tiết học vềlịch sử địa phương. Ngoài ra,ở các tiết học khác, bộ môn khác có liên quan đến vấn đề này cũng có thể tiến hành lồng ghép, giới thiệu để có thể lan tỏa sâu, rộng hơn trong học sinh, trong cộng đồng. 4. KẾT LUẬN 4.1. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: - Việc sửdụng di sản trong giảng dạy các môn khoa học xã hội nói chung và môn Địa lí nói riêngở Trường trung học cơsở hiện nay sẽ góp phần bồi dưỡng và khắc sâu thêm kiến thức, hình thành cho học sinh các kĩnăng thực hành bộ môn và quađó giáo dục tưtưởng đạo đức cho học sinh.
16. 16 - Di sản là một trong những phương tiện dạy họcđa dạng và sống động nhất,ẩn chứa trong di sản là những giá trịlịch sử, văn hóa, khoa học nên có khảnăng tác động mạnh đến tình cảm, phẩm chất, năng lực của học sinh. Lần 1 kết quả khảo sát (Lớp 9B năm học 2020-2021). * Chưa áp dụng giải pháp: Học kì I Năm học Tổng số HS Khai thác tích cực Khai thác chưa tích cực 2020- 2021 34 41,2% 58.8% * Áp dụng giải pháp: Cuối học kì II Năm học Tổng số HS Khai thác tích cực Khai thác chưa tích cực 2021- 2021 34 85,3% 14,7% Lần 2 kết quả khảo sát (Lớp 9D năm học 2021-2022) *Chưa áp dụng giải pháp: Học kì I Năm học Tổng số HS Khai thác tích cực Khai thác chưa tích cực 2021- 2022 35 34,3% 65,7% * Áp dụng giải pháp: Giữa học kì II Năm học Tổng số HS Khai thác tích cực Khai thác chưa tích cực 2021- 2022 35 88,6% 11,4%
17. 17 Từkết quả trên cho thấyđa số các em hiểu và vận dụng được kiến thức vào thực tế, tỉlệhọc sinh khai thác tích cực, hiểu biết về di sản tăngđáng kể. Các em học sinh nắm vững kiến thức hơn, hiểu rõ về di sản của văn hóa nước ta, vận dụng và rèn kỹnăng thực hành theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức về di sản văn hóa Việt Nam. Từ đó giúp cho các em có tinh thần yêu nước, bảo vệ những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Trong quá trình dạy học giáo viên có thể áp dụng thường xuyên việc lồng ghép tích hợp giáo dục di sản vào một số bài học của môn Địa lí bằng các hình thức như trải nghiệm, hoạt động ngoại khóa. Sáng kiếnđang được áp dụng cho học sinh lớp 9 tại Trường trung học cơ sở An Hải, bản thân tôi mong muốn sẽ được nhân rộng trên địa bàn huyện Lý Sơn. Từ đó để hình thành tình yêu quê hương đất nước, giữ gìn truyền thống và phát huy hơn nửa các loại di sản của dân tộc Việt Nam 4.2. ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ: - Trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy việc đưa di sản vào dạy học có nhiều thuận lợi là Việt Nam chúng ta có rất nhiều di sản (di sản thiên nhiên, di sản văn hóa) từcấp quốc gia đến địa phương, nếu lồng ghép tích hợp được các nội dung giáo dục di sản vào trong dạy học thì rất tốt. - Tuy nhiên trong quá trình thực hiện cũng có những khó khăn nhưvề thời gian, kinh phí, học sinh ít đầu tư thời gian cho việc nghiên cứu và học tập bộ môn do áp lực thi cử, nghề nghiệp - việc làm sau này, áp lực giađình. - Vì vậy để việc sửdụng di sản trong giảng dạyở Trường trung học cơ sở hiện nay đạt hiệu quả cao thì cần phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các tổ chức nhưSở Giáo dục cùng với SởVăn hóa Thể thao và Du lịch và các Trường, giữa cácđoàn thể trong nhà trường, sự quan tâm từ Ban Giám hiệu, sựnỗlực đầu tưcủa giáo viên và thái độhọc tập của học sinh .... * Trênđây là một vài kinh nghiệm của tôi về:“Một số giải pháp lồng ghép giáo dục di sản thông qua giảng dạy Địa lí 9”. Trong đề tài này chắc
18. 18 chắn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế nhất định. Vậy tôi rất mong được sự ủng hộ đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp, của tổ chuyên môn, của nhà trường và các cấp đểbản thân tôi có thêm kinh nghiệm giảng dạy trong những năm học sau được tốt hơn./. Xin chân thành cảmơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG Lý Sơn, ngày 20 tháng 3 năm 2022 CƠ QUAN ĐƠN VỊ Tôi xin camđoanđây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân thực hiện, không sao chép nội dung của người khác. Nếu vi phạm tôi xin chịu xử lý theo quy định. Người viết Huỳnh Thị Thanh TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo viên địa 9. 2. Sách giáo khoa địa 9.
19. 19 3. Chuẩn kiến thức kĩnăng môn Địa lí (Nhà xuất bản giáo dục). 4. Giáo trình phương pháp sửdụng các phương tiện dạy học (Nhà xuất bản Đại học Huế). 5. Tài liệu tập huấn sửdụng di sản trong dạy họcở trường phổ thông. 6. Tạp chí Di sản văn hóa . 7. Tài liệu địa lí địa phương tỉnh Quảng Ngãi.
20. 20 KẾT LUẬN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CÁC CẤP