Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giáo dục đạo đức cho học sinh Lớp 3

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giáo dục đạo đức cho học sinh Lớp 3

1. 1 I. MỞ ĐẦU Bác Hồ đã từng nói: Vì lợi ích mười năm trồng cây Vì lợi ích trăm năm trồng người. Để thực hiệnđúng mục tiêu Chương trình giáo dục tiểu học giúp học sinh hình thành và phát triển những yếu tố căn bảnđặt nền móng cho sự phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, phẩm chấtvànăng lực; định hướng chính vào giáo dục về giá trị bản thân, giađình, cộngđồng và những thói quen, nền nếp cần thiết trong học tập và sinh hoạt thì mỗi giáo viên có nhiệm vụ phảiđào tạo nên những con người cóđức, có tài cho xã hội. Bởi thế, nhiệm vụ của mỗi giáo viên không chỉ cung cấp cho học sinh những kiến thức về tự nhiên, xã hội mà còn phải xây dựng và hình thành cho các em ý thức tự chủ, tinh thần trách nhiệm cao ngay từ nhỏ Nói cách khác, giáo viên vừa dạy chữ, vừa dạy cách làm người cho các em. Phó giáo sư– Tiến sĩ Đặng QuốcBảo – Học viện quản lý giáo dục từng cho rằng: “Giáo viên chủ nhiệm lớpởtrường Tiểu học là nhà quản lí không có dấu đỏ!” Theođó, giáo viên chủ nhiệm ởbậc Tiểu học có thể coi chính là linh hồn của lớp học, là người quản lí với các nhiệm vụ: lãnh đạo lớp học,điều khiển lớp học, tổ chức lớp học, giáo dục đạo đức cho học sinh, là cầu nối giữa phụ huynh và nhà trường Giáo viên chủ nhiệm lớpđóng vai trò hết sức quan trọng trong việchướng dẫn, chỉ đạo học sinh theo mụcđích giáo dục toàn diện. Giáo viên vừa là thầy, vừa là người cha, người mẹvàcũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em.Điều này cho thấy vai trò quan trọng của giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học. Trong tất cả các mặt giáo dục đạo đức giữ một vị trí hết sức quan trọng vì chủ tịch Hồ Chủ Tịchđã nêu: “Dạy cũng nhưhọc, phải biết chú trọng cả tài lẫnđức.Đức là đạođức Cách mạng,đó là cái gốc rất quan trọng, nếu không có đạođức Cách mạng thì có tài cũng vô dụng.” Chính vì lẽ đó, giáo dụcđạo đức cho học sinh luôn luôn được xem trọng trong nhà trường,đặc biệt là môi trường Tiểu học – bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Hơn
2. 2 nữa, nếu thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dụcđạo đức cho học sinh thì chất lượng giáo dục toàn diện sẽ được nâng lên vìđạođức có mối liên hệ mật thiết với các mặt giáo dục khác. Vàđể thực hiện được nhiệm vụ quan trọng này thì giáo viên chủ nhiệm là lực lượng chính,đóng vai trò nòng cốt trong việc giáo dục đạo đức cho các em khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, tôiđã nhận thức được giáo dụcđạođức là nhiệm vụ hàngđầu trong công tác chủ nhiệm. Vì thế, trong những năm qua, tôi đã thực hiện mộtsố biện pháp và bước đầuđãđem lại hiệu quả trong việc giáo dục đạo đức cho các em.Đó cũng là lí do tôi chọn sáng kiến:"Một số kinh nghiệm giáo dụcđạo đức cho học sinh lớp 3".
3. 3 II. NỘI DUNG 1. Thời gian thực hiện: - Thời gian : Từ tháng 9 năm 2019 đến năm học 2020 -2021. 2.Đánh giá thực trạng 2.1 Thuận lợi: - Trường học có nhiều hoạtđộng ngoài giờ bổ íchđể giáo dục cho học sinh. Có thư viện cho học sinh tham gia mượn sách để đọc. - Học sinh:Đa số học sinh ngoan và có cố gắng trong học tập. - Phụ huynh: Hầu hết rất quan tâmđến việc học và giáo dụcđạođức cho các em. - Giáo viên: Quan tâm, gần gũi với các em học sinh trong lớp và thường xuyên liên lạc, trao đổi với phụ huynh học sinh, giáo viên bộ môn và nhà trường. 2.2 Khó khăn: - Học sinh: + Sĩsố đông lớp có 37 học sinh, trongđó 20 nam, 17 nữ. Nhiều em chuyển về từ các xã vùng cao nên khó khăn trong học tập rất nhiều. + Một số em ngoan nhưng bên cạnhđó một số em chưa ngoan, chưa vâng lời thầy cô giáo, chưa lễ phép, chưa hòa nhã cùng các bạn, xưng hô chưađúng mực với bạn bè. Số khác ở trường rất ngoan nhưng về nhà không xem trọng ông bà, cha mẹ, chưa lễ phép,... + Một số em bản thân các em chưa thật sựcốgắng trong học tập và rèn luyện bản thân. - Giáo viên: Bản thân giáo viên chưa gần gũivới học sinh từ đầu năm, chưa có mối quan hệmật thiết với giáo viên bộ môn và phụ huynh nhiều, chưa có điều kiện tạo ra nhiều sân chơi bổ ích cho học sinh một cách thiết thực. Giáo viên chưa khen thưởng, tuyên dương học sinh kịp thời. - Phụ huynh: Mộtsốphụ huynh chưa quan tâmđến việc học và giáo dụcđạo đức cho các em do còn phảiđi làmăn xa. a. Kết quả đạt được:
4. 4 Qua quá trình thực hiện các biện pháp nêu trên vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường tôi thấy các em học sinh có chuyển biến rõ rệt, có ý thức cao trong họctập và rèn luyện, biểu hiện cụthể như sau: + Lễ phép với thầy cô giáo, cán bộ và nhân viên trong trường, lễ phép với ông bà, cha mẹ, biết giúpđỡthầy cô, ông bà, cha mẹbằng những việc làm phù hợp với bản thân; xưng hô phù hợp;đi thưa vềgửi, tôn trọng bạn bè, + Tham giađầyđủ và thực hiện tốt các buổi lao động, hoạt động tập thể. Có ý thức thực hành tiết kiệm, quý trọng và bảo vệtài sản của nhà trường, củalớp học. + Có những hànhđộng thiết thực thểhiện lòng biếtơn của mìnhđối với các anh hùng, liệt sĩ như: tham gia phong trào kế hoạch nhỏ để xây dựng và thắp nến tri ân, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ hàng năm (Năm học 2020 – 2021: lớp nộp được 41,5 kg giấy vụn và 534 vỏ lon bia). + Biết quan tâm, giúpđỡ bạn bè và người khác bằng những việc làm cụ thể như: biết giúpđỡ bạn khi bạn gặp khó khăn, tham gia phong trào Nuôi heođất để giúp các bạn học sinh nghèođón Tết (Năm học 20120 – 2021: lớp ủng hộ được 293000 đồng), tham gia giúp đỡ các bạn học sinh nghèo vùng bão lũ (tiền, áo quần, dụng cụ học tập). + Xác định được mục đích học tập, chuyên cần, ham học, trung thực trong học tập, biết xưng hôđúng mực với bạn bè, thầy cô, ông bà, cha mẹ,... và đạt kết quảtốt phẩm chất đạo đức cuối năm nhiều em đạt loại tốt so với đầu năm học. Luôn khiêm tốn và giúp đỡ nhau cùng họctập tiến bộ; mạnh dạnđấu tranh thói lười biếng,ỷlại, thiếu trung thực trong họctập. Phẩm chất cuối năm: Tổng Tốt Đạt C ần cố Mức hình thành và phát số HS gắng triển phẩm chất Số % Số % Số % 37 lượng lượng lượng Chăm học, chăm làm 35 94,5 2 5,4 Tự tin, trách nhiệm 35 94,5 2 5,4 Trung thực, kỉ luật 34 91,8 3 8,1 Đoàn kết, yêu thương 37 100 0
5. 5 b. Những mặt còn hạn chế: - Một số phụ huynh chỉ quan trọng đến kết quảhọctập vẫn còn xem nhẹ việc phát triểnđạo đức, nhân cách của con mình. c. Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế: * Nguyên nhânđạt được: - Giáo viên chủ nhiệm lớp cần nắm rõ hoàn cảnh, tâm tư, tính cách của từng học sinh của lớp mình ngay từ đầu năm học. Thông qua Giáo viên chủ nhiệm cũ, giáo viên chủ nhiệm mới nắm danh sách những học sinh cá biệt, những học sinh cần rèn luyện thêm về đạođức để có hướng giáo dục ngay từ đầu. - Giáo viên chủ nhiệm phải thực sự là người thân thiện - nhất là đối với những học sinh chưa ngoan. Xem các em như chính con em của mình để yêu thương và gần gũi, động viên chia sẻvới các em mọi vui buồn trong cuộc sống,... Xây dựngđôi bạn, nhóm bạn tốt đểthường xuyên kèm cặp, uốn nắn kịp thời những hành vi tái phạmcủa những học sinh hư. Giáo viên chủ nhiệm phải xử lí khéo léo các thông tin mà học sinh trong nhóm phản ánh cho mình, đồng thời giáo dục các emđó có lòng thương yêu,đặt niềm tin vào sự tiến bộcủa bạn. Từđó giáo dụctốtvề đạođức, tưtưởng lốisống, ý thức rèn luyện mọi mặt cho các em. - Giáo viên chủ nhiệm cần tuyên dương những học sinh có hành vi, thói quen tốt để những học sinh khác học tập; đối với những học sinh có hành vi xấu, giáo viên không nên trách mắng học sinh trước lớp mà nên gặp riêng emđóđể trò chuyện, gợi mở để hiểu rõ hơn rồi từ đó mới đưa ra cách giáo dục nhẹ nhàng. - Giáo viên chủ nhiệm cần xác định rõ mình cần giáo dục cho học sinh của mìnhđiều gì, kết quả đạt được ra sao để tập trung vào nhữngđiềuđó, tránh trường hợpđiều gì cũng muốn,điều gì cũng giáo dục nên dẫn đến tình trạng hợi hợt, không chuyên sâu. - Giáo viên chủ nhiệm lớp cần mềm dẻo và cứng rắnđúng lúc để học sinh vừa quý vừa phục mình. - Giáo viên chủ nhiệm không nên nóng vội trong việc giáo dụcđạođức cho
6. 6 học sinh bởi vìđây là quá trình lâu dài, chưa thể cho thấy ngay được kết quả. Bên cạnhđó, giáo viên cần giáo dục học sinh thường xuyên và kiểm tra kết quả của việc rèn luyện đó. - Giáo viên chủ nhiệm tuyệt đối không bao giờ đưa ra hình thức trách phạt học sinh của mình trong trạng thái tức giận. Giáo viên chủ nhiệm cũng nên áp dụng phương pháp kỉ luật tích cực đối với học sinh. - Nhà trường tạo cơhộihọc sinh được họctập, vui chơi. - Giáo viên có sự phốikết hợp chặt chẽvới phụ huynh,giáo vên bộ môn và nhà trường. - Giáo viên chủ nhiệm lớp cần tham khảo thêm các đồng nghiệp các cách giáo dụcđạođức có hiệu quả khác. Bên cạnhđó, giáo viên cũng nên tìm hiểu thêm sách báo, cập nhật thông tin để nắm thêm một số phương pháp giáo dục đạođức hayđể áp dụng. * Nguyên nhân hạn chế: - Do một số phụ huynhđi làmăn xa nên không gần gũi được các em nên giao phó cho ông bàở nhà và chỉ quan tâmđến kết quảhọc tập chứ chưa quan tâm được hết các hoạt động của các em nên việc giáo dục toàn diện các em này cũng gặp nhiều khó khăn.
7. 7 III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 1. Căncứ thực hiện: - Chỉ thị số 40/CT- BGĐT của Bộ trưởng Bộ giáo dục vàĐào tạo về phát động phong trào thiđua vàkế hoạch số 307/ KH-BGD&ĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ giáo dục vàĐào tạo về việc triển khai" Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực". - Công văn số 1129/ KH-SGDDT- GDTH ngày 19 tháng 7 năm 2018 của Sở giáo dục vàĐào tạo Quảng Ngãi về việc hướng dẫn tổ chức Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường Tiểu học từ năm học 2018-2019. - Công văn số 377/ KH-GDDT ngày 30 tháng 7 năm 2018 của Phòng giáo dục vàĐào tạo Trà Bồng về việc hướng dẫn tổ chức Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường Tiểu học từ năm học 2018-2019. - Công văn số 514/KH- GDDT ngày 11 tháng 9 năm 2020 về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục cấp Tiểu họcnăm học 2020-2021 của Phòng giáo dục vàĐào tạo Trà Bồng. 2. Nội dung, giải pháp và cách thức thực hiện: a. Nội dung, phương pháp: * Nội dung: + Học sinh có những hành vi ứng xử phù hợp với người thân, thầy cô, bạn bè, người lớn tuổi,... có ý thức về bổn phận của mình đối với người thân, đối với bạn bè, đối với cộngđồng và môi trường sống. + Hình thành cho các em lòng nhân ái mang bản sắc con người Việt Nam và có những hànhđộng thể hiện lòng nhân ái. + Tôn trọng và thực hiệnđúng pháp luật, các quy định của nhà trường, khu dân cư, sống hồn nhiên, mạnh dạn,đoàn kết, tự tin, trung thực. + Biết cách tự phục vụ, biết cách học tập, vận dụng làm được một số việc trong giađình. + Biết xưng hôđúng mực với bạn bè, thầy cô, ông bà, cha mẹ,... + Rèn thói quen hành viđạođức, làm cho chúng trở thành bản tính tự nhiên của các em và duy trì lâu bền các thói quenđóđể ứng xử đúng đắn trong
8. 8 mọi hoàn cảnh. * Phương pháp: + Tìm hiểu các tài liệu liên quan đến vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học. + Phương phápđiều tra :Điều tra thực trạng đạođức củahọc sinh trong lớp, công tác giáo dụcđạo đức, lấyýkiến của giáo viênđể thu thập thêm thông tin. + Phương pháp quan sát: Quan sát cử chỉ hành động biểu hiện phẩm chất đạo đức của học sinh thông qua các hành vi của các giờhọc, dự giờ đồng nghiệp, ngoài giờhọc các hoạt động vui chơi, giải trí... b. Giải pháp thực hiện: b.1 Điều tra, rà soát tình hình học sinh vàođầu nămhọc: Khi ban giám hiệu phân công tôi chủ nhiệm lớp 3D. Ngayđầu năm học khi tiếp nhận lớp và tiến hành cập nhật thông tin học sinh. Đầu năm tôi xem thông tin vềhọc sinh qua sổ chủ nhiệm, học bạ và tìm hiểu thêm thông qua các bậc phụ huynh đểnắm được phần nào giađình và học lực củahọc sinh qua bạn bè, người thân hoặc người hàng xóm của các em. Cách tìm hiểu này theo tôi thì đạt hiệu quảrất tốt. Ngoài ra, tôi còn tìm hiểu học sinh qua từng thói quen, hoạt động của các emởlớp như: sinh hoạt 15 phút đầu giờ, sinh hoạt lớp, giờ ra chơi, những buổi laođộng, sinh hoạt sao, sinh hoạt ngoại khóa... Qua traođổi với giáo viên chủ nhiệm lớp 2D và quađiều tra trao đổivới phụ huynh bản thân tôiđã thu thập được mộtsố thông tin cơbản sau: Sĩsốhọc sinh : Tổng số: 37 em, Nữ: 17 em, Nam: 20 em. Trongđó sốhọc sinh có hoàn cảnh khó khăn: 5em,mồ côi cha: 2 em,ởnhàvới ông bà: 3 em. Vềhọctập: Biết tự phục vụ, tự quản: 12em; Biết hợp tác: 12 em; Biết tự học và giải quyết vấnđề 17 em. Về phẩm chất: Chăm học, chăm làm: 17 em; Tự tin, trách nhiệm: 20 em; Trung thực, kỉ luật: 20 em;Đoàn kết yêu thương: 25 em.
9. 9 Sau khi tìm hiểu và trao đổi với giáo viên chủ nhiệm cũbản thân tôi nắm bắt được tình hình chung như sau: Một số em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn như mồ côi cha, có em thì cha mẹ đi làmăn xa nên phải ở nhà với ông bà nên việc quản lý nhắc nhở các em cũng không được quan tâm một cách chặt chẽ. Số khác chỉ tôn trọng cô giáo chủ nhiệm chưa tôn trọng thầy cô giáo bộ môn. Bên cạnh có một số em về nhà xưng hô khôngđúng mực với ông bà, số khác ở trường chưa xưng hô với bạn bèđứng mực. Thông cách tìm hiểu này tôiđã giúpđỡ được emĐỗ Thị Tường Vy, cụ thể như sau: Năm họcvừa qua bản thân tôi được phân nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 3D, trong lớp có nhiều học sinh nghịch ngợm. Chính vì thế mà tôi thường quan sát các em vào giờ sinh hoạt ngoại khóa và giờ ra chơi để tìm ra những học sinh có thái độ, hành vi đạo đức không tốt như: nói tục, gây gỗ và thậm chí làđánh bạn.... Tôi tìm cách động viên, quan tâm và uốn nắn các em kịp thời. Trong lớp tôiđặc biệt quan tâmđến em Đỗ ThịTường Vy, em này mồ côi chaởvới mẹ, hằng ngàyđi làmăn xa em thường xuyênởnhàvới ông bà ngoại. Trên lớp em rất ngoan nhưng rụt rè không hòa đồng cùng bạn, hay dùng những lời nói khôngđúng mực với bạn bè, cộc tính. Tôi tìm hiểu những người hàng xóm thì biết được hoàn cảnh của em thiếu thốn tình cảmbamẹ. Tôi thường xuyênđộng viên, trò chuyện hướng dẫn tạo cơhội cho em có cơhội hòa nhập cùn bạn bè. Mỗi khi em mạnh dạn hay làm bài tốt tôi thường tuyên dương em trước lớp. Từ đó em có những thói quen tôt hòa nhã cùng bạn bè, biết giúpđỡ cô, ... Những lúc rãnh rỗi tôi thường sắp xếp thời gianđến nhà thăm và động viên em, trao đổi cùng ông bàđể tìm ra cách giáo dục em một cách tốt nhất và cuối năm em đạt học sinh có đạo đức đạt loại tốt.
10. 10 Trao đổi với phụ huynh và emĐỗ Thị Tường Vy b.2. Phối hợp giáo viên bộ môn, giađình, nhà trường và xã hội. Sự thành công trong công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên cần phải có sự phối kết hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh, các giáo viên bộ môn. Dođó, giáo viên chủ nhiệm lớp cần giữ mối liên hệ chặt chẽ, thường xuyên với các lực lượng nàyđể họ cùng tham gia vào công tác giáo dụcđạođức cho các em. Để giáo dục tốt cho học sinh cần có sự phối hợp giữa giađình – nhà trường – xã hội. Vì thế, giađình chính là một nhân tố đóng vai trò cốt lõi trong quá trình giáo dụcđạođức cho học sinh. Tuy nhiên, vì một số lí do khách quan mà các em thiếuđisự quan tâm từ phía giađình: cha mẹ vì quá bận rộn không cóđiều kiện thời gianđể chăm sóc con cái; không khí giađình cũngảnh hưởng rất lớn đến các em như cha mẹ bỏ nhau, cha mẹ không hòa thuận khiến các em thiếu thốn tình yêu thương, Bên cạnhđó, một số em có hoàn cảnh khó khăn, không cóđiều kiện vật chất đầy đủ như các bạn bè khác trong lớp mà không vượt lên được hoàn cảnh nên sinh ra tự ti, co mình lại, khiến các em trở thành những học sinh cá biệt. Vì thế, là một giáo viên chủ nhiệm lớp thì trước hết ngay từ đầu nămhọc tôiđã tìm hiểu về hoàn cảnh giađình của các emđể từ đócókế hoạch cụ thể để giáo dục. Thông qua nhiều hình thức như: qua sổ liên lạc, qua các cuộc họp phụ huynh, trao đổi trực tiếp với phụ huynh, tạo nhóm
11. 11 zalo lớpđể tiện traođổi với phụ huynh,... để cùng giáo dục các em,đặc biệt là những học sinh cá biệt. Khi gặp gỡ, traođổi trực tiếp với phụ huynh, giáo viên cần tế nhị, khéo léo, tránh nói những lời, nhận xét khiến phụ huynh cảm thấy ức chế rồi trút giận vào học sinh. Giáo viên chủ nhiệm lớp cũng nên tưvấnđể phụ huynh có cách giáo dục các em một cách hiệu quả nhất. Hình: Giáo viên traođổi trực tiếp với phụ huynh tại nhà và sổ liên lạc. Một lực lượng khác cũng có trách nhiệm giáo dục cho học sinhđó là các giáo viên bộ môn. Giáo viên bộ môn tuy không có nhiều thời gian với học sinh như giáo viên chủ nhiệm hay cha mẹ học sinh nhưng họ lại là những người góp phần hoàn thiện sự chân – thiện – mỹ ở các em. Do vậy, đối với các giáo viên bộ môn, tôi thường traođổi với các giáo viên ấy về tình hình học tập, sự tiến bộ của các em .Đặc biệt, tôi nhờ họ theo dõi sự tiến bộ trong các hành vi ứng xử của học sinh, nhất là những em học sinh cá biệt. Bởi vì, có nhiều học sinh vì sợ giáo viên chủ nhiệm nên trước mặt giáo viên chủ nhiệm thì các em ngoan ngoãn, thực hiệnđúng kỉ cương, nề nếp nhưng trong các tiết bộ môn thì các em lại có những hành vi, ứng xử chưađúng. Cho nên, thông qua các giáo viên bộ môn tôi sẽ nắm được chính xác sự tiến bộ của học sinh.
12. 12 Hình: Giáo viên chủ nhiệm kết hợp với giáo viên bộ mônđể giáo dục các em. Vì vậy, muốn giáo dục kịp thời, chấn chỉnh những sai lệch cho các em trong cuộc sống, học tập hàng ngày tôi tiến hành thực hiện như sau: Đầu năm học mời phụ huynh học sinh họp, nêu lý do, tầm quan trọng của việc giáo dụcđạo đức kịp thời những hành viứng xử cho học sinh, nắm được số điện thoại cụ thể của từng phụ huynh. Từ đó giáo viên cùng phụ huynh ký bản thoả ước, cùng phối hợp thực hiện giáo dục các emở nhà, trao đổi thường xuyên, kịp thời những thông tin về hành vi đạo đức của các em giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh. Vàođầu năm học giáo viên chuẩn bịmỗi em 1 cuốn sổ liên lạc để ghi chép và trao đổi nhữngđiều giáo viên cùng phụ huynh học sinh. Ngoài ra khi có việc cần trao đổi thì giáo viên hoặc phụ huynhđiện thoại trực tiếp để trao đổi. Qua thực hiện tôiđã nhận được thông tin phản hồi của phụ huynh học sinh hàng tuần. Nhưvậy việc giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua việc phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, giađình, nhà trường và xã hội luôn được xem là cầu nối để giáo dục các em trở thành con người hoàn thiện nhất mà chúng ta luôn hướng tới. b.3. Giáo dụcđạođức lối sống cho học sinh thông qua các hình thức học tập: b.3.1. Giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua phim ảnh, truyện đọc:
13. 13 Bản thân tôi luôn quan niệm rằng giáo dụcđạođức cho học sinh là một việc làm thường xuyên và diễn ra trong mọi hoàn cảnh. Là giáo viên chủ nhiệm lớp nên tôi lại có nhiều thời gian với học trò của mình hơn. Vì thế, giờ giải lao tôi thường cho học sinh ngồi tại lớp và chiếu nhữngđoạn phim hoạt hình trong ‘Quà tặng cuộc sống’ – là những câu chuyện nhỏ của cuộc sống hàng ngày nhưng lại chứa đựng những thôngđiệp nhân văn sâu sắc và lớn lao. Tuy nhiên, giáo viên chủ nhiệm cũng cần lựa chọn nhữngđoạn phim có nội dung giáo dục nhẹ nhàng, phù hợp với học sinh Tiểu học như : Một ngày của mẹ Ước mơcủa bé Quà tặng mẹ Nhữngđoạn phim hoạt hình sốngđộng chứađựng những bài học sâu sắc nên giúp các em tiếp thu một cách nhẹ nhàng,đầy hứng thú. Bên cạnhđó, tôi còn thayđổi hình thức xem phim bằng đọc truyện – đặc biệt là những câu chuyện cổ tích. Chuyện cổ tích thường là những câu chuyện mà ở đó người tốt, người xấu rõ ràng và kết thúc câu chuyện bao giờ cái tốt cũng thắng, người tốt được sung sướng, hạnh phúc; kẻ xấu bị trừng trị. Đối với trẻ thơ,đó rõ ràng như là trắng vớiđen, giúp các em hiểu hơn về thế giới và quy luật công bằng của nó. Các em sẽ có niềm tin là nếu làm việc tốt thì sẽ được yêu quý, không nên làm việc xấu vì sẽ bị phạt và mọi người ghét bỏ. Thế giới cổ tích gợi lên ở trẻ thơ những ướcmơvề cáiđẹp, cái nhân hậu và niềm tin vào sự chân thật luôn chiến thắng cái xấu. Tất cả nhữngđiềuđó có tác dụng kích thích trực tiếp vào trí tưởng tượng của các em, hình thành tình cảm yêu ghét đúng đắn và phát triển tư duy cho các em, hướng các em học tập và làm theo những nhân vật tốt trong câu chuyện góp phần hoàn thiện nhân cách cho trẻ. Có thểnóirằng phimảnh, truyện đọc có sự tác động rất lớnđối với tâm hồn trẻ. Ngày nay, khoa học công nghệ phát triển, học sinh có nhiềuđiều kiện để tiếp xúc với với Internet và họchỏirất nhiềuđiều hữu ích từ đó. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, Internet cũng có một số điểm tiêu cực như có những hình ảnh, phim truyện không phù hợp với những giá trị đạo đức con người Việt
14. 14 Nam. Vì thế, học sinh xem nhưng thiếu người định hướng và giáo dục nên dễ nhận thức sai lầm kéo theo hành vi sai. Dođó, người giáo viên chủ nhiệm lớp phải định hướng cho các em bằng cách giới thiệu cho các em những bộ phim hay có tính giáo dục hay cung cấp những đường link về những trang Web truyện đọcbổ ích để các em có thểởnhàtự xem và đọc. Trên cơsởđó giúp các em tập luyện trong đời sống thực tế, hình thành các hành vi, tập quán hành vi lành mạnh, góp phần tạo nên lối sống phù hợp với các chuẩn mực đạo đức văn hóa. Hình: Học sinh tham gia đọc truyện tại lớp và thư viện của trường. b.3.2 Giáo dục truyền thống lịch sử cho học sinh: Giáo dục truyền thống lịch sử cho học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần nâng cao nhận thức, hình thành và phát triển nhân cách, đạo đức cho các em. Với học sinh Tiểu học thì các em cần phải biết và nắm được một số truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam như: yêu nước, bất khuất chống giặc ngoại xâm,đoàn kết, nhân nghĩa,... Dođó, trong các tiết sinh hoạtlớp chủyếu là các tiết sinh hoạtlớpở tháng tôiđưa thêm nội dung giáo dục truyền thống lịch sử vào, cụthể: *Tháng9:Chủđiểm : Mái trường mến yêu
15. 15 * Tháng 10: Chủđiểm :Mẹ và cô giáo * Tháng 11: Chủđiểm : Nhớơn thầy cô * Tháng 12: Chủđiểm “Chúng cháu yêu quý chú bộ đội” * Tháng 1, 2: Chủđiểm : “MừngĐảng – Mừng Xuân” * Tháng 3 : Chủđiểm : “Bông hồng tặng mẹ ” * Tháng 4: Chủđiểm “Nhớ nguồn” * Tháng 5: Chủđiểm “Làm nghìn việctốt, dâng Bác kính yêu” Ngoài ra trường tôi còn tổ chức cho các em tham quan học tập để các em nắm rõ hơn vềlịch sử Việt Nam và Bác Hồ. Thông qua các buổi tham quan, học sinh không chỉhiểu thêm về trang sử hào hùng của dân tộc mà còn thấy tự hào và nhận được ra rằng để mình có cuộcsống nhưhiện nay thìđãcórất nhiều ngườiđã phải hi sinh xương máu đểbảo vệTổ quốc. Từ đó, các em sẽ có những hành động thiết thực để thể hiện lòng biếtơn của mình như tích cực tham gia các hoạt động đềnơnđáp nghĩa như: Chăm sóc giúpđỡ giađình thương binh liệt sĩ, thắp hương và chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ; tích cực tham gia phong trào nuôi heo đất để giúp bạn vượt khó trong lớp trong trường, giúp các bạn vùng bịlũlụt,.... Giúp học sinh biến nhận thức thành những hành động cụ thể chính là sự thành công của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc giáo dục các em. Hình: Giáo viên và học sinh tham quan tượngđài mẹThứ (Quảng Nam)
16. 16 Hình: Giáo dục truyền thống lịch sử, yêu nước qua buổi tham quan thựctế. b.3.3 Giáo dục học sinh thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp Trong các buổi sinh hoạt tập thể tôi luôn lồng ghép những nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh nhưkể chuyện về gương “Người tốt – việc tốt”, tuyên dương những học sinh ngoan, lễ phép với người lớn, thầy cô.Đối với tiết hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tôi thường cho học sinhđóng vai, xử lý tình huống. Hoạt động ngoài giờ lên lớp thường tổ chức toàn trường nên các em được giao lưu, học hỏi các kiến thức cũng nhưkỉ năng. Từ đó các em mạnh dạn hơn và biết giúpđỡ nhau hơn trong các hoạt động. Trong các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp các hoạt động tổ chức mang tính giáo dục lòng nhân ái như tham gia các chương trình văn nghệ vì người nghèo, những người khuyết tật, giúp bạn vượt khó,... Hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao nhằm chào mừng các ngày lễ lớn trong năm như:Mừng Đảng mừng xuân, nhớ ơn Bác Hồ, chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam ngày 20 - 11, vui trung thu,.... nhằm gây quỹ để giúp các bạn có hoàn cảnh khó khăn hay giúp những bạn gặp khó khăn trong vùng bão lũ. Thông qua các hoạt động này giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn, biết giúpđỡ những hoàn cảnh khó khăn.
17. 17 Hình: Văn nghệ vui Trung thu . Nhưvậy qua các hoạt động tập thể, ngoài giờ lên lớp, từ đó nếp sống đạo đức của các em sẽ có chuyển biến tốt, trước hết là tinh thầnđoàn kết, ý thức tập thể, biết giúp đỡ nhau trong mọi hoạt động. Thông qua các hoạt động tập thể các em có trách nhiệm, mạnh dạn hơn và tự biết chịu trách nhiệm về mình hơn. Hình: Tham gia ngày hội Tiến bước lênĐoàn 26/3/2021
18. 18 Hình: Học sinh tham gia lao động và ngày hội vui khỏedo trường tổ chức Các buổi lao động tập thể, các cuộc thi tài năng, tổ chức giao lưu các cuộc thi tập thể giữa các khối lớp nhằm tăng thêm tinh thầnđoàn kết và gần gũi nhauhơn. Khi tham gia các hoạt động tập thể tạo động lực cho các em hăng say học tập và chất lượng giáo dục ngày được nâng cao hơn. Từ đó, giúp học sinh biến nhận thức thành những hành động cụ thể cho chính bản thân mình biết phân biệtđúng , sai, tốt, xấu, nên làm hay không nên làmđó chính là sự thành công của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc giáo dụcđạođức cho các em. b.4. Xây dựng quy tắc ứng xử của học sinh: Văn hóaứng xử của học sinh cũng là một vấn đề mà giáo viên chủ nhiệm lớp cần quan tâm. Để làm tốt nhiệm vụ này, ngay từ đầu năm học, tôiđã cho học sinh của mình tự xây dựng quy tắc ứng xử. Các quy tắc ứng xử do các em
19. 19 xây dựng thường ngắn gọn, dễ hiểu và gần gũi chứ không mang tính chất giáo điều, dài dòng, khó ghi nhớ, chẳng hạn:đi thưa về gửi; lễ phép với thầy cô và người lời tuổi; vâng lời ông bà, cha mẹ; gọi bạn xưng mình; không cãi nhau; không nói bậy,... Trong quá trình dạy học bản thân tôi cũng đã áp dụng một số phương pháp dạy học tích cực vào những tiết dạy học của mình nhưtổ chức hoạtđộng nhóm, thảo luận, trình bày, tạo cơhội cho các em mạnh dạn, tự tin, trao đổi cùng bạn. Bản thân giáo viên cũng gặp gỡ riêng các emđể động viên, phân tích cho các em biết được những hành vi nàođúng hành vi nào saiđể các em nhận biết và tự điều chỉnh hành vi của các em một cách phù hợp hơn. Như thế, khi trực tiếp tham gia vào việc xây dựng quyđịnh thì các em sẽ có ý thức hơn, thấy rõ nhiệm vụ cụ thể của mình. Các quy tắc này thường để ở cuối lớp học - nơi mà tất cả các emđều quan sát được. Để những quy tắc ứng xử đó được học sinh thực hiện có hiệu quả thì giáo viên chủ nhiệm lớp cần có biện pháp hợp lí. Ngay đầu năm giáo viên giao nhiệm vụ cho các bạn tổ trưởng, tổ phó theo dõiđộng viên nhắc nhở và báo cáo với giáo viên chủ nhiệm để giáo viên tìm hướng giải quyết hợp lý. Ngoài ra giáo viên cũng xây dựngđôi bạn cùng tiếnđể các em tự vươn lên trong học tập và rèn luyện bản thân và có sự thiđua giữa các bạn với nhau. Khi học sinh thực hiện tốt những quyđịnh trên thì ở các tiết sinh hoạt lớp tôi thường tuyên dương những emđó. Có lúc, thấy học sinh của mình biết giúp đỡ bạn thì giáo viên cũng nên dành cho emđó một lời khen ngay lúcđó. Lời khen lúcđó là động lực để thôi thúc các em nỗ lực hơn nữađể hoàn thiện mình. Ngược lại, khi thấy học sinh của mình có hànhđộng cưxử chưađúng mực thì giáo viên cần nhắc nhở, uốn nắn kịp thời. . Tuy nhiên, cách nhắc nhở của giáo viên cũng cần phải tế nhị, tránh làm tổn thương các em. Giáo viên nênđặt niềm tin ở học sinh bởi vì làm thế các em sẽ thấy được sự tin tưởng của giáo viên và cố gắng, nỗ lựcđể thực hiện nhữngđiều mà thầy côđãdạy. Giáo viên cũng cần lưu ý rằng khi học sinh của mình có sự tiến bộ thì cũng kịp thời tuyên dương, khích lệ cho dù sự tiến bộ đólà nhỏ nhất.
20. 20 Hình: Giúp đỡ bạn trong học tập Hình: Một số quy tắc ứng xử của lớp b.5. Tạo cơhội cho trẻ giúpđỡ người khác: Một trong những bài học quý giá mà giáo viên chủ nhiệm cần dạy cho học sinh của mình là tạo cơhội cho trẻ giúp đỡ những người khác. Chúng ta không thể chỉ bàn luận về cách “phải thế này hoặc thế kia” suông một cách hời hợt. Để khơi dậy lòng yêu thươngở học trò thì tôi thườngđặt câu hỏi “Em sẽ cảm thấy thế nào nếu em là bạn ?”. Khi đặt vào hoàn cảnhđó, trẻ sẽ bộc lộ những suy nghĩcủa mình. Dựa vào những suy nghĩcủa học trò, tôi sẽ định hướng được cách giáo dục phù hợp. Nếu như đó là suy nghĩ đúng, tôi tuyên dương, khen ngợi,động viên để học sinh có thêm động lực, tự tinđể suy nghĩ tích cực, tiếp tục làm những việc tốt và đưa ra những quyết định trưởng thành hơn. Ngược lại, nếu như những suy nghĩ đó còn ích kỉ, mang tính tiêu cực thì tôi sẽ nhẹ nhàng phân tíchđể học sinh nhận rađiềuđó là chưađúng. Nhờ vậy, học sinh lớp tôi dần dần nhận thấy được rằng quan tâm, giúpđỡ người khác là một việc làm mang ý nghĩa nhân văn nên các em tích cực tham gia. Trong năm học 2020 – 2021, học sinh lớp 3Dđã tham gia Nuôi heođất được 293.000 đồngđể tặng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn trong lớp, tham gia ủng hộ các bạn học sinh vùng bão lũhơn 200.000đồng và nhiều đồ dùng học tập Khơi dậy sự quan tâm, giúpđỡ người khác ở trẻ không những chỉ tốt cho sự phát triển tính cách của chúng mà còn có ý nghĩa nhân vănđối với xã hội.