Tài liệu ôn tập học kì II môn Sinh học 8 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS An Khê

Nội dung text: Tài liệu ôn tập học kì II môn Sinh học 8 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS An Khê

1. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 tµi liÖu «n tËp m«n sinh häc 8 ki ii. N¨m häc 2019 - 2020 ch­¬ng vii : bµi tiÕt C©u 1 : Nªu vai trß cña c¬ quan bµi tiÕt? ( HoÆc c¸c s¶n phÈm cÇn ®­îc bµi tiÕt ph¸t sinh tõ ®©u vµ nªu vai trß cña c¬ quan bµi tiÕt Tr¶ lêi : - c¸c s¶n phÈm cÇn ®­îc bµi tiÕt ph¸t sinh tõ : Trong qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt vµ n¨ng l­îng, ë tÕ bµo th¶i ra nh÷ng chÊt kh«ng cÇn thiÕt thËm chÝ cã h¹i ®èi víi c¬ thÓ , ngoµi ra mét sè chÊt ®­îc ®­a vµo c¬ thÓ víi liÒu l­îng qu¸ nhu cÇu ( chñ yÕu qua ¨n uèng ) còng cã h¹i ®èi víi c¬ thÓ . TÊt c¶ nh÷ng chÊt ®ã cÇn ®­îc th¶i ra ngoµi qua c¬ quan bµi tiÕt - VËy c¬ quan bµi tiÕt cã vai trß rÊt quan träng ®ã lµ : Th¶i c¸c chÊt ®éc h¹i , chÊt thõa ra ngoµi võa ®Ó c¬ thÓ khái bÞ ®Çu ®éc, mÆt kh¸c võa b¶o ®¶m cho thµnh phÇn cña m«i tr­êng trong gi÷ ®­îc møc ®é t­¬ng ®èi æn ®Þnh t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh th­êng ------------------------------------- C©u 2 : C¸c c¬ quan nµo trong c¬ thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng bµi tiÕt? HoÆc c¸c s¶n phÈm th¶i chñ yÕu cña c¬ thÓ lµ g×? Do c¸c c¬ quan nµo ®¶m nhiÖm Tr¶ lêi : - Phæi : Th¶i khÝ c¸cbonnic vµ n­íc d­íi d¹ng h¬i. Khi lao ®éng nÆng vµ trêi nãng l­îng n­íc vµ khÝ c¸cbonnic th¶i qua phæi nhiÒu h¬n - Da : Th¶i mét sè chÊt ®éc d­íi d¹ng må h«i - ThËn : Lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu cña c¬ thÓ v× khi nhiÖt ®é m«i tr­êng ngoµi thÊp må h«i kh«ng tiÕt ra th× thËn ph¶i ®¶m nhiÖm hoµn toµn chøc n¨ng läc tõ m¸u vµ th¶i c¸c chÊt th¶i qua n­íc tiÓu . NÕu v× mét lÝ do nµo ®ã, c¸c chÊt nµy tÝch tô sÏ lµ cho c¬ thÓ bÞ nhiÔm ®éc ---------------------------------------- C©u 3 : Tr×nh bµy cÊu t¹o cña hÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu Tr¶ lêi : 1/ HÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu gåm :Gồm thận, ống dẫn nước tiểu, ống đái và bóng đái * èng dÉn n­íc tiÓu : Mçi thËn cã èng dÉn n­íc tiÓu ®Ó dÉn n­íc tiÓu chÝnh thøc tõ bÓ thËn ®Õn chøa ë bãng ®¸i * Bãng ®¸i : Cßn gäi lµ bµng quang ®Ó chøa n­íc tiÓu vµ cã thÓ co d·n ®Ó bµi xuÊt n­íc tiÓu ra ngoµi *èng ®¸i : lµ ®o¹n cuèi cïng dÉn n­íc tiÓu tõ bãng ®¸i ®Ó bµi xuÊt ra khái c¬ thÓ * ThËn lµ c¬ bµi tiÕt chñ yÕu cã vai trß : Läc tõ m¸u c¸c chÊt thõa, chÊt ®éc h¹i ®Ó th¶i ra ngoµi qua n­íc tiÓu * CÊu t¹o cña thËn gåm : - C¬ thÓ ng­êi gåm hai qu¶ thËn h×nh h¹t ®Ëu, n»m d­íi gan chóng nèi víi ®éng m¹ch chñ vµ tÜnh m¹ch chñ bÆng ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch thËn - Mçi thËn gåm phÇn vá vµ phÇn tñy víi c¸c ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn cïng c¸c èng gãp, bÓ thËn - Mỗi quả chứa khoảng 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu. - Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm: cầu thận, nang cầu thận, ống thận. CÇu thËn thùc chÊt lµ mét bói mao m¹ch dµy ®Æc ------------------------------- C©u 4 : Nªu qu¸ tr×nh h×nh thµnh sái thËn ? T¸c h¹i cña sái thËn: Tr¶ lêi : Trường THCS An Khê 1
2. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 1/ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh sái thËn : Trong thµnh phÇn n­íc tiÓu cã nh÷ng muèi v« c¬ vµ h÷u c¬ nh­ muèi can xi, muèi phèt ph¸t ... dÔ bÞ kÕt dÝnh khi nång ®é cña chóng qu¸ cao vµ gÆp pH thÝch hîp hoÆc gÆp nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt kh¸c . 2/T¸c h¹i cña sái thËn: C¸c tinh thÓ cña chóng thÓ lµm ngõng trÖ qu¸ tr×nh bµi tiÕt n­íc tiÓu vµ thËm chÝ g©y ®au ®ín d÷ déi ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ vµ mäi ho¹t ®éng kh¸c -------------------------------------------- C©u 5 : Nªu cÊu t¹o cña thËn phï hîp víi chøc n¨ng : Tr¶ lêi : * Vai trß cña thËn : Läc tõ m¸u c¸c chÊt thõa, chÊt ®éc h¹i ®Ó th¶i ra ngoµi qua n­íc tiÓu * CÊu t¹o cña thËn gåm : - C¬ thÓ ng­êi gåm hai qu¶ thËn h×nh h¹t ®Ëu, n»m d­íi gan chóng nèi víi ®éng m¹ch chñ vµ tÜnh m¹ch chñ bÆng ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch thËn - Mçi thËn gåm phÇn vá vµ phÇn tñy víi c¸c ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn cïng c¸c èng gãp, bÓ thËn - Mỗi quả chứa khoảng 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu. - Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm: cầu thận, nang cầu thận, ống thận. CÇu thËn thùc chÊt lµ mét bói mao m¹ch dµy ®Æc ------------------------------------- C©u 6 : Trình bày quá trình tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận Tr¶ lêi : Sù t¹o thµnh n­íc tiÓu ë c¸c ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn tr¶i qua 3 giai ®o¹n : - Giai ®o¹n läc m¸u ë nang cÇu thËn ®Ó t¹o thµnh n­íc tiÓu ®Çu - Giai ®o¹n hÊp thô l¹i - Giai ®o¹n bµi tiÕt tiÕp 1/ Giai ®o¹n läc m¸u ë nang cÇu thËn ®Ó t¹o thµnh n­íc tiÓu ®Çu : - Máu theo động mạch đến tới nang cầu thận với áp lực cao tạo ra sức đẩy nước và các chất hòa tan có kích thước nhỏ qua lỗ lọc trên vách mao mạch. Các tế bào máu và phân tử protein có kích thước lớn hơn nên không qua lỗ lọc. Kết quả là tạo thành nước tiểu đầu trong nang cầu thận - Trong n­íc tiÓu ®Çu cã chøa n­íc , c¸c chÊt bµi tiÕt , mét sè chÊt dinh d­ìng nh­ng kh«ng cã pr«tªin vµ c¸c tÕ bµo m¸u 2/ Qu¸ tr×nh t¹o thµnh n­íc tiÓu chÝnh thøc : a/ Giai ®o¹n hÊp thô l¹i : x¶y ra trong èng thËn , èng thËn hÊp thô rë l¹i mét phÇn lín n­íc , c¸c chÊt ding d­ìng, c¸c chÊt cÇn thiÕt kh¸c nh­ ion Na, Cl... qu¸ tr×nh nµy cã sö dông n¨ng l­îng ATP b/ Giai ®o¹n bµi tiÕt tiÕp : ë phÇn sau cña èng thËn , c¸c chÊt ®­îc tiÕp tôc bµi tiÕt tiÕp tõ mµu vµo èng thËn gåm c¸c chÊt cÆn b· nh­ urª, axituric... c¸c chÊt thõa , c¸c ion thõa ®Ó t¹o thµnh n­íc tiÓu chÝnh thøc . Qu¸ tr×nh nµy cã sö dông n¨ng l­îng ATP. N­íc tiÓu chÝnh thøc ch¶y tõ èng thËn ra tËp chung t¹i bÓ thËn Trường THCS An Khê 2
3. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 ------------------------------- C©u 7 : So s¸nh n­íc tiÓu ®Çu vµ n­íc tiÓu chÝnh thøc : Tr¶ lêi : a/ Gièng nhau : - §Òu ®­îc t¹o ra trong ®¬n vÞ chøc n¨ng cña thËn - §Òu cã chøa n­íc vµ mét sè chÊt b· hßa tan b/ N­íc tiÓu chÝnh thøc kh¸c víi n­íc ®Çu ë chç : Nước tiểu đầu Nước tiểu chính thức - Cã chøa mét sè chÊt cÇn thiÕt vµ - HÇu như không còn các chất dinh dưỡng các chất dinh dưỡng nhiều - TØ lÖ n­íc cao h¬n - TØ lÖ n­íc thÊp h¬n - Nồng độ các chất hòa tan loãng -Nồngđộ các chất hòa tan đậm đặc h¬n hơn - Chứa ít các chất cặn bã, chất độc hơn - Chứa nhiều các chất cặn bã, chất độc - §­îc t¹o thµnh tõ qu¸ tr×nh läc - §­îc t¹o ra sau qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt mÊu ë nang cÇu thËn, thuéc ®o¹n tiÕp ë ®o¹n sau cña ®¬n vÞ thËn ®Çu cña nang cÇu thËn C©u 8 : 1/ N­íc tiÓu ®Çu kh¸c víi m¸u ë nh÷ng ®iÓm nµo Tr¶ lêi : N­íc tiÓu ®Çu kh¸c víi m¸u ë nh÷ng ®iÓm : - Thµnh phÇn n­íc tiÓu ®Çu cã thµnh phÇn gÇn gièng m¸u nh­ng kh«ng cã tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin 2/ Thực chất quá trình tạo thành nước tiểu là gì? - Thực chất quá trình tạo thành nước tiểu là lọc máu, thải bỏ các chất cặn bã, chất thừa, các chất độc ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong cơ thể. -------------------------------------------- C©u 9 : Nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ g×n vÖ sinh hÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu Tr¶ lêi : C¸c biÖn ph¸p gi÷ g×n vÖ sinh hÖ bµi tiÕt n­íc tiÓu lµ STT Các thói quen sống khoa học Cơ sở khoa học Thường xuyên giữ vệ sinh toàn cơ Hạn chế tác hại của các vi sinh vật gây 1 thể, cũng như cho hệ bài tiết nước bệnh tiểu 2 Khẩu phần ăn uống hợp lí: - Không ăn thức ăn quá nhiều - Không để thận làm việc quá nhiều và protein, quá mặn, quá chua, quá hạn chế khả năng tạo sỏi nhiều chất tạo sỏi - Không ăn thức ăn ôi thiu, quá - Hạn chế tác hại của các chất độc nhiều chất độc hại - Tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình - Uống đủ nước lọc máu được liên tục Trường THCS An Khê 3
4. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 - Tạo điều kiện thuận lợi cho sự tạo Khi muốn đi tiểu thì nên đi ngay, thành nước tiểu được liên tục 3 không nên nhịn lâu - H¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái ë bãng ®¸i ch­¬ng viii : da C©u 1: Nªu cấu tạo vµ chøc n¨ng của da: Tr¶ lêi : 1/ CÊu t¹o cña da : gồm 3 lớp: lớp biểu bì, lớp bì và lớp mỡ dưới da a/ Líp b× : - ngoài cùng là tầng sừng gồm những tế bào chết đã hóa sừng, xếp sít nhau dễ bong ra lµm nhiÖm vô b¶o vÖ - Dưới tầng sừng là lớp tế bào sống có khả năng phân chia tạo ra tế bào mới, trong tế bào có chứa các hạt sắc tố tạo nên màu da. Các tế bào mới sẽ thay thế các tế bào ở lớp sừng bong ra b/ Líp b× : - Phần dưới lớp tế bào sống là lớp bì cấu tạo từ các sợi mô liên kết bện chặt trong đó có các thụ quan, tuyến mồ hôi, tuyến nhờn, lông và bao lông, cơ co chân lông, mạch máu , d©y thÇn kinh c/ Lớp mỡ dưới da chứa mỡ dự trữ, có vai trò cách nhiệt - Lông, móng là sản phẩm của da. Lòng bàn tay và gan bàn chân không có lông - Lông, móng được sinh ra từ các túi cấu tạo bởi các tế bào của tầng tế bào sống 2/ Da cã chøc n¨ng : - Da cã t¸c dông b¶o vÖ : + Chèng l¹i c¸c t¸c dông c¬ häc tõ bªn ngoµi ®Ó trµnh g©y tæn th­¬ng ®Õn c¸c m« vµ c¬ quan bªn trong + ng¨n kh«ng cho n­íc thÊm qua vµ vi khuÈn x©m nhËp vµo + Ngoµi ra mãng ch©n vµ mãng tay lµ s¶n phÈm cña da cã t¸c dông b¶o vÖ - Da lµ c¬ quan c¶m gi¸c : TiÕp nhËn c¸c c¶m gi¸c vÒ tiÕp xóc , va ch¹m, ¸p lùc, ®au ®ín , nãng l¹nh gióp cho c¬ thÓ cã nh÷ng ph¶n x¹ kÞp thêi trong mèi quan hÖ víi m«i tr­êng xung quanh, ®¨m b¶o cho c¬ thÓ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng - Da lµ c¬ quan bµi tiÕt : Th¶i mét sè chÊt ®éc h¹i qua må h«i - Da gãp phÇn ®iÒu hßa th©n nhiÖt : Do th©Ø må h«i, cã c¸c m¹c m¸u - Da t¹o nªn vÎ ®Ñp con ng­êi -------------------------------------------- C©u 2 : 1`/ Vào mùa hanh khô, ta thường thấy có những vảy trắng nhỏ bong ra như phấn ở quần áo. Điều đó giúp cho ta giải thích như thế nào về thành phần lớp ngoài cùng của da? - Vảy trắng tự bong ra chứng tỏ lớp tế bào ngoài cùng của da hóa sừng và chết. 2/ Vì sao da ta luôn mềm mại, khi bị ướt không ngấm nước? Trường THCS An Khê 4
5. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 - Vì da được cấu tạo từ các sợi mô liên kết bện chặt với nhau -> Khi ­ít kh«ng thÊm n­íc - và trên da có nhiều tuyến nhờn tiết chất nhờn lên bề mặt da -> Lµm cho da mÒm m¹i. 3/ Vì sao ta nhận biết được nóng lạnh, độ cứng, mềm của vật mà ta tiếp xúc? - Da có nhiều cơ quan thụ cảm là những đầu mút tế bào thần kinh giúp da nhận biết nóng lạnh, độ cứng mềm 4/ Da có phản ứng như thế nào khi trời nóng quá hay lạnh quá? - Khi trời nóng, mao mạch dưới da dãn ra, tuyến mồ hôi tiết nhiều mồ hôi, - Khi trời lạnh, mao mạch dưới da co lại, cơ chân lông co 5/ Lớp mỡ dưới da có vai trò gì? -Lớp mở dưới da là lớp đệm chống ảnh hưởng cơ học của môi trường và có vai trò góp phần chống mất nhiệt khi trời rét. 6/ Tóc và lông mày có tác dụng gì? - Tóc tạo nên 1 lớp đệm không khí có vai trò chống tia tử ngoại của ánh nắng mặt trời và điều hòa nhiệt độ. - Lông mày có vai trò ngăn mồ hôi và nước ( khi đi dưới trời mưa) không chảy xuống mắt - T¹o vÎ ®Ñp cho con ng­êi -------------------------------------------- C©u 3 : Da cã chøc n¨ng g×? Nªu c¸c ®Æc cÊu t¹o phï hîp víi c¸c chøc n¨ng cña da? Tr¶ lêi : 1/ Da có những chức năng : - Da cã t¸c dông b¶o vÖ : + Chèng l¹i c¸c t¸c dông c¬ häc tõ bªn ngoµi ®Ó trµnh g©y tæn th­¬ng ®Õn c¸c m« vµ c¬ quan bªn trong + ng¨n kh«ng cho n­íc thÊm qua vµ vi khuÈn x©m nhËp vµo + Ngoµi ra mãng ch©n vµ mãng tay lµ s¶n phÈm cña da cã t¸c dông b¶o vÖ - Da lµ c¬ quan c¶m gi¸c : TiÕp nhËn c¸c c¶m gi¸c vÒ tiÕp xóc , va ch¹m, ¸p lùc, ®au ®ín , nãng l¹nh gióp cho c¬ thÓ cã nh÷ng ph¶n x¹ kÞp thêi trong mèi quan hÖ víi m«i tr­êng xung quanh, ®¨m b¶o cho c¬ thÓ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng - Da lµ c¬ quan bµi tiÕt : Th¶i mét ssã chÊt ®éc h¹i qua må h«i - Da gãp phÇn ®iÒu hßa th©n nhiÖt : Do th©Ø må h«i, cã c¸c m¹c m¸u - Da t¹o nªn vÎ ®Ñp con ng­êi 2/ C¸c ®Æc ®iÓm cÊu t¹o phï hîp víi chøc n¨ng cña da : a/ Đặc điểm giúp da thực hiện chất năng bảo vệ - Bảo vệ cơ thể chống các yếu tố gây hại của môi trường như sự va đập, sự xâm nhập của vi khuẩn, chống thấm nước và thoát nước, do đặc điểm cấu tạo từ c¸c tÕ bµo ®· hãa sõng , c¸c sợi mô liên kết, c¸c mãng ch©n vµ mãng tay ,lớp mỡ dưới da và tuyến nhờn - Chất nhờn do tuyến nhờn tiết ra còn có tác dụng diệt khuẩn - Sắc tố da giúp góp phần chống tác hại của tia tử ngoại b/ Bộ phận giúp da tiếp nhận các kích thích - Trong líp bv× cã c¸c thô quan ®ã lµ ®Çu mót cña d©y thÇn kinh c¶m gi¸c lµm thµnh mét m¹ng dµy ®Æc gióp tiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch c¶m gi¸c vÒ sù tiÕp xóc , nhiÖt ®é ( nãng l¹nh) vµ ®au ®ín c/ Bộ phận thực hiện chức năng bài tiết: Trường THCS An Khê 5
6. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 - C¸c tuyÕn må h«i trong da lµm nhiÖm vô lÊy c¸c chÊt ®éc h¹i trong c¬ thÓ tõ m¸u råi th¶i ra ngoµi qua må h«i - C¸c m¹ch m¸u võa mang chÊt dinh d­ìng ®Õn nu«i da võa mang chÊt th¶i ®Õn tuyÕn må h«i d/ Da điều hòa thân nhiệt bằng cách nào - Điều hòa thân nhiệt nhờ sự co, dãn của mạch máu dưới da, tiÕt mồ hôi, cơ co chân lông, ph¶n x¹ run. Lớp mỡ dưới da góp phần c¸ch nhiệt. e/ §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña da gãp phÇn lµm ®Ñp c¬ thÓ - Trong da cã tuyÕn nhên tiÕt ra chÊt nhên lµm cho da lu«n mÒm m¹i - Trong da cã c¸c h¹t s¾c tè t¹o nªn mµu s¾c cña da còng gãp phÇn lµm ®Ñp cho con ng­êi -------------------------------- C©u 4: Biện pháp giữ vệ sinh da: - Phải thường xuyên tắm rửa, thay quần áo và giữ gìn da sạch sẽ để tránh bệnh ngoài da. - Rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da - Tránh làm da bị xây xát, bị bỏng - Giữ gìn vệ sinh nơi ở và nơi công cộng. - Phòng bệnh ngoài da, biÕt c¸ch ch÷a trÞ khi kÞp thêi khi bÞ m¾c c¸c bÖnh ngoµi da - Các hình thức rèn luyện da: + Tắm nắng lúc 8-> 9 giờ +Tham gia thể thao buổi chiều +Tập chạy buồi sáng +Xoa bóp, lao động chân tay vừa sức - Nguyên tắc phù hợp để rèn luyện da: +Phải rèn luyện từ từ, nâng dần sức chịu đựng của cơ thể +Rèn luyện thích hợp với tình trạng sức khỏe của từng người +Cần tiếp xúc với ánh nắng mặt trời ch­¬ng X : hÖ thÇn kinh C©u 1 : Nªu cấu tạo và chức năng của noron: Tr¶ lêi : 1/ CÊu t¹o cña n¬ ron (TBTK ): - Th©n : h×nh sao - Sîi nh¸nh ( tua ng¾n ) : mäc xung quanh th©n - Sîi trôc ( tua dµi ) : dµi, m¶nh có bao mielin bao ngoài cã t¸c dông b¶o vÖ. Tận cùng sợi trục có các cúc xinap là nơi tiếp giáp giữa các n¬ron này với các n¬ron khác hoặc với cơ quan trả lời. - Th©n n¬ ron cïng víi sîi nh¸nh t¹o nªn chÊt x¸m trong bé n·o vµ tñy sèng vµ h¹ch thÇn kinh - Sîi trôc t¹o nªn d©y thÇn kinh 2/ Chức năng của noron: c¶m øng vµ dÉn truyÒn xung thÇn kinh - C¶m øng lµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch vµ ph¶n øng l¹i c¸c kÝch thÝch b»ng h×nh thøc ph¸t sinh xung thÇn kinh - DÉn truyÒn lµ kh¶ n¨ng lan truyÒn xung thÇn kinh ------------------------------------------------ Trường THCS An Khê 6
7. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 C©u 2 : Nªu chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh. Nªu c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh Tr¶ lêi : 1/ Chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh : - §iÒu khiÓn, ®iÒu hßa vµ phèi hîp häat ®éng cña c¸c c¬ quan gióp c¬ thÓ tån t¹i vµ thÝch nghi víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng *Nêu chức năng của hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng - Hệ thần kinh vận động ®iÒu khiÓn hoạt động của các cơ vân là hoạt động có ý thức - Hệ thần kinh sinh dưỡng điều hòa hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản ( các cơ quan nội tạng). Đó là những hoạt động không có ý thức. 2/ C¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh - Hệ thần kinh gồm bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biên. - Bô phận trung ương có não và tủy sống được bảo vệ trong các khoang xương và màng não tủy: hộp sọ chứa não; tủy sống nằm trong ống xương sống. C¸c phÇn cña bé n·o gåm : N·o tr­íc ( b¸n cÇu n·o ), trô n·o, n·o trung gian vµ tiÓu n·o. - Bộ phận ngoại biên: có các dây thÇn kinh do các bó sợi vận động và bó sợi cảm giác tạo nên vµ các hạch thần kinh. ----------------------------- C©u 4 : Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng Tr¶ lêi : 1/ CÊu t¹o ; a/ CÊu t¹o ngoµi : - VÞ trÝ : N»m trong cét sèng tõ ®èt sèng cæ thø nhÊt ®Õn ®«t sèng th¾t l­ng 3 - H×nh d¹ng : h×nh ch÷ S ®­îc chia lµm 4 ®o¹n : cæ, ngùc, thÊt l­ng, cïng. Cã hai chç ph×nh lµ ph×nh cæ vµ ph×nh th¾t l­ng - MÆt ngoµi lµ mµng tñy gåm 3 líp : + Mµng cøng : ë ngoµi cïng dµy vµ dai lµm nhiÖm vô b¶o vÖ c¸c phÇn bªn trong + mµng nhÖn ë gi÷a + Mµng nu«i : ë trong cã nhiÒu m¹ch m¸u ®Ó nu«i d­ìng tñy b/ CÊu taä trong : tñy sèng cã h×nh ch÷ H gåm: chÊt x¸m ë trong chÊt tr¾ng ë ngoµi 2/ Chøc n¨ng cña tñy sèng : §iÌu khiÓn c¸c ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn trong ®ã : - ChÊt x¸m : lµ c¨n cø ( trung khu ) cña c¸c ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn - ChÊt tr¾ng : lµ c¸c ®­êng dÉn truyÒn nèi c¸c c¨n cø trong trñy sèng víi nhau vµ víi n·o ------------------------------------- C©u 5 : 1/ Nêu cấu tạo của dây thần kinh tủy: - Có 31 đôi dây thần kinh tủy - Mỗi dây thần kinh tủy bao gồm các nhóm sợi thần kinh cảm giác nối với tủy sống qua rễ sau (rễ cảm giác) và nhóm sợi thần kinh vận động, nối với tủy sống bằng các rễ trước (rễ vận động) - Chính các nhóm sợi liên quan đến các rễ này sau khi đi qua khe giữa 2 đốt sống liên tiếp đã nhập lại thành dây thần kinh tủy. 2/ Nªu thÝ nghiÖm t×m hiÓu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tñy ( RÔ tuû ): ThÝ nghiÖm §iÒu kiÖn thÝ nghiÖm KÕt qu¶ thÝ nghiÖm 1/ KÝch thÝch b»ng HCl RÔ tr­íc bªn ph¶i bÞ c¾t Chi ®ã kh«ng co ( ch©n 1% chi sau bªn ph¶i ph¶i ) nh­ng co chi sau bªn tr¸i vµ c¶ hai chi Trường THCS An Khê 7
8. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 tr­íc 2/ KÝch thÝch b»ng HCl RÔ sau bªn tr¸i bÞ c¾t Kh«ng co chi nµo c¶ 1% chi sau bªn tr¸i 3/ Chức năng của dây thần kinh tủy: Dây thần kinh tủy lµ d©y pha dẫn truyền xung thần kinh theo hai chiÒu h­íng t©m ( c¶m gi¸c ) vµ li t©m (vËn ®éng ) - rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương đi ra cơ quan đáp ứng ( cơ chi) - rễ sau: dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các thụ quan về trung ương 4/ Tại sao nói dây thần kinh tủy là dây pha? - Dây thần kinh tủy là dây pha vì dây thần kinh tủy dẫn truyền xung thần kinh theo hai chiÒu h­íng t©m ( c¶m gi¸c ) vµ li t©m (vËn ®éng ) - Dây thần kinh tủy bao gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động được liên hệ với tủy sống qua rễ sau và rễ trước.. Rễ sau là rễ cảm giác, rễ trước là rễ vận động. ----------------------------------- C©u 6 : Nêu vị trí và các thành phần của não bộ Tr¶ lêi : các thành phần của não bộ gåm: Trô n·o, n·o trung gian, ®¹i n·o vµ tiÓu n·o - Trụ não tiếp liền với tủy sống ở phía dưới. Trụ não gồm não giữa, cầu não và hành não. Não giữa gồm cuống não ở mặt trước và củ não sinh tư ở mặt sau. - Nằm giữa trụ não và đại não là não trung gian. - Phía sau trụ não là tiểu não --------------------------------------- C©u 7 : Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô n·o : Tr¶ lêi : 1/ CÊu t¹o cña trô n·o : - Trụ não gồm chất trắng ( ngoài) và chất xám (trong) - Chất trắng là các đường liên lạc dọc, nối tủy sống với các phần trên của não và bao quanh chất xám - Chất xám ở trụ não tập trung thành các nhân xám. Đó là trung khu, nơi xuất phát các dây thần kinh não - Có 12 đôi dây thần kinh não, gồm 3 loại:dây cảm giác, dây vận động, dây pha. 2/ Chức năng cña trô n·o: -§iều khiển, điều hòa các hoạt động của c¸c nội quan ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng tuÇn hoµn , h« hÊp, tiªu hãa trong ®ã : - + ChÊt x¸m : Tập trung thành các nhân xám. Đó là trung khu, nơi xuất phát các dây thần kinh não +Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, bao gồm các đường dẫn truyền lên và các đường dẫn truyền xuông ---------------------------------- C©u 8 : So s¸nh trô n·o vµ tuû sèng vÒ vÞ trÝ, chøc n¨ng Tủy sống Trụ não Vị trí chức năng Vị trí chức năng Ở trong tủy Căn cứ thần Phân thành chất Căn cứ thần Bộ phận sống, thành dải kinh( trung các nhân xám xám kinh liên tục khu) ( ë trong ) Trường THCS An Khê 8
9. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 Bao phía Dẫn truyền trung chất Bao xung quanh Dẫn truyền ngoài các dọc và nối 2 ương trắng chất xám dọc nhân xám bán cầu não ngoại Dây thần kinh Bộ phận ( 31 đôi) 3 loại: - dây cảm giác biên pha - dây vận - dây pha ( dây kinh) động thuộc dây thần thần kinh não C©u 9 : 1/ Nêu cấu tạo và chức năng của não trung gian: Tr¶ lêi : - Não trung gian nằm giữa đại não và trụ não, gồm đồi thị và vùng dưới đồi. Đồi thị là trạm cuối cùng chuyển tiếp của tất cả các đường dẫn truyền cảm giác từ dưới đi lên não. - N·o trung gian gåm chÊt x¸m bªn ngoµi, chÊt tr¾ng bªn trong - Chøc n¨ng : N·o trung gian điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt trong ®ã : + Các nhân xám ở vùng dưới đồi là trung uong điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt + ChÊt tr¾ng : Lµm thµnh c¸c ®­êng dÉn truyÒn 2/ Nếu cấu tạo và chức năng của tiểu não: Tr¶ lêi : - Tiểu não gồm 2 thành phần cơ bản là chất trắng và chất xám - Chất xám ë ngoµi làm thành lớp vỏ tiểu não và các nhân - Chất trắng nằm ở phía trong, là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh (tủy sống, trụ não, não trung gian và bán cầu đại não) - Chức năng của tiểu não: : điều hòa, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể trong ®ã + ChÊt x¸m : lµ trung khu thÇn kinh + ChÊt tr¾ng : là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của hệ thần kinh (tủy sống, trụ não, não trung gian và bán cầu đại não) 3/ Vì sao người say rượu có biểu hiện chân nam đá chân chiều trong lúc đi? - Vì rượu đã ức chế, cản trở sự dẫn truyền xung thần kinh qua cúc xinap giữa các tế bào có liên quan đến tiểu não, tiểu não điều khiến sự phối hợp hoạt động phức tạp và giữ thăng bằng cơ thể --------------------------------------- C©u 10 :So sánh cấu tạo và chức năng trụ não, não trung gian và tiểu não: Tr¶ lêi : Trụ não Não trung gian Tiểu não Gồm: Hành não, cầu Gồm đồi thị và vùng Cấu tạo Vỏ chất xám nằm ngoài não và não giữa dưới đồi Trường THCS An Khê 9
10. Tài liệu ôn tập môn sinh học 8 kì II Năm học 2019- 2020 Chất trắng là các đường Đồi thị và các nhân xám dẫn truyền liên hệ giữa Chất trắng bao ngoài vùng dưới đồi là chất tiểu não với các phần tr¾ng khác của hệ thần kinh Chất xám là các nhân xám Điều khiển hoạt động Điều khiển quá trình trao Chức của các cơ quan sinh Điều hòa và phối hợp đổi chất và điều hòa thân năng dưỡng: tuần hoàn, các hoạt động phức tạp nhiệt tiêu hóa, hô hấp . C©u 11 : Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña ®¹i n·o .Tr¶ lêi : 1/ Cấu tạo của đại não ( N·o tr­íc ): - Đại não người rất phát triển, che lấp cả não trung gian và não giữa - MÆt ngoµi lµ mµng n·o lµm nhiÖm vô b¶o vÖ gåm 3 líp : mµng cøng, mµng nhÖn vµ mµng nu«i - Bề mặt của đại não được phủ bởi 1 lớp chất xám dµy làm thành vỏ não - Bề mặt của đại não có rất nhiều nếp gấp, đó là các rãnh và khe làm tăng diện tích bề mặt vỏ não nơi chứa thân noron lên tới 2300-2500cm2 - Hơn 2/3 diện tích bề mặt của não nằm trong các rãnh và khe. - Vỏ não chỉ dày khoảng 2-3mm, gồm 6 lớp, chủ yếu là các tế bào hình tháp - R·nh liªn b¸n cÇu chia ®¹i n·o thµnh 2 nöa - Các rãnh chia mỗi nửa đại não thành các thùy: thïy tr¸n, thïy ®Ønh, thïy chÈm, thïy th¸i d­¬ng - Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh - Rãnh thái dương ngăn cách 1 thùy trán và thùy đỉnh với thùy thái dương - Trong các thùy, các khe đã tạo thành các hồi hay khúc cuộn não. - Dưới vỏ não là chất trắng, trong đó chứa các nhân nền - Chất trắng là các đường thần kinh nối các vùng vỏ não và nối 2 nửa đại não với nhau - Ngoài ra, còn có các đường dẫn truyền nối giữa vỏ não với các phần dưới của não và với tủy sống - Hầu hết các đường này đều bắt chéo nhau hoặc ở hành tủy hoặc ở tủy sống 2/ Chøc n¨ng cña ®¹i n·o : - §¹i n·o ®iÒu khiÓn c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn : c¶m gi¸c, ý thøc trÝ nhí , trÝ kh«n trong ®ã : + ChÊt x¸m : lµm thµnh vá n·o lµ trung khu cña c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn + ChÊt tr¨ng : là các đường thần kinh nối các vùng vỏ não với nhau vµ vỏ não với các phần dưới cña hÖ thÇn kinh.. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn - Sự phân vùng chức năng của đại não : - Vùng thị giác ở thùy chẩm - Vùng thính giác ở thùy thái dương - Vùng vận động ở hồi trán lên ( trước rãnh đỉnh) - Vùng cảm giác ở hồi đỉnh lên ( sau rãnh đỉnh) - Vùng vận động ngôn ngữ nằm gần vùng vận động Vùng hiểu tiếng nói và chữ viết nằm gần vùng thính giác và thị giác ------------------------------------------ Trường THCS An Khê 10