Tài liệu ôn tập môn Sinh học Lớp 9 - Vũ Thị Thủy

Nội dung text: Tài liệu ôn tập môn Sinh học Lớp 9 - Vũ Thị Thủy

1. PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO QUỲNH PHỤ TRƯỜNG TH – THCS QUỲNH HOA TÀI LIỆU ÔN TẬP MÔN SINH HỌC LỚP 9 Chủ đề: CÔNG NGHỆ TẾ BÀO A. Hệ thống hóa kiến thức I.Công nghệ tế bào - Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - Công nghệ tế bào gồm 2 công đoạn thiết yếu là: + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy ở môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo mô sẹo. + Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hoá thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. *Ứng dụng công nghệ tế bào a. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng: b. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng c. Nhân bản vô tính động vật II.Kĩ thuật gen - Kĩ thuật gen là các thao tác tác động lên ADN để chuyển đoạn ADN mang 1 hoặc 1 cụm gen từ tế bào của loài cho sang tế bào của loài nhận nhờ thể truyền. - Kĩ thuật gen gồm 3 khâu cơ bản: + Tách ADN NST của tế bào cho và tách ADN làm thể chuyền từ vi khuẩn, virut. + Cắt nối để tạo ADN tái tổ hợp nhờ enzim. + Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận và nghiên cứu sự biểu hiện của gen được chuyển. - Công nghệ gen là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng kĩ thuật gen.
2. * Ứng dụng công nghệ gen 1. Tạo ra các chủng VSV mới: 2. Tạo giống cây trồng biến đổi gen: 3. Tạo động vật biến đổi gen: III.Hiện tượng thoái hoá 1. Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn: các cá thể của thế hệ kế tiếp có sức sống dần biểu hiện các dấu hiệu như phát triển chậm, chiều cao cây và năng suất giảm dần, nhiều cây bị chết, bộc lộ đặc điểm có hại. 2. Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật: - Giao phối gần (giao phối cận huyết) là sự giao phối giữa các con cái sinh ra từ 1 cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ với con cái của chúng. - Giao phối gần gây ra hiện tượng thoái hoá ở thế hệ con cháu: sinh trưởng và phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm, quái thai,dị tật bẩm sinh, chết non. * Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá - Tự thụ phấn hoặc giao phối gàn ở động vật gây ra hiện tượng thoái hoá vì tạo ra cặp gen lặn đồng hợp gây hại. IV. Hiện tượng ưu thế lai - Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F 1 có ưu thế hơn hẳn so với bố mẹ: có sức sống cao hơn, sinh trưởng nhanh, phát triển mạnh, chống chịu tốt, năng suất cao hơn. - Ưu thế lai biểu hiện rõ khi lai giữa các dòng thuần có kiểu gen khác nhau. *Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai - Khi lai 2 dòng thuần có kiểu gen khác nhau, ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở F1 vì hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp chỉ biểu hiện tính trạng trội có lợi. AAbbCC x aaBBcc AaBbCc + Tính trạng số lượng (hình thái, năng suất) do nhiều gen trội quy định. - Sang thế hệ sau, tỉ lệ dị hợp giảm nên ưu thế lai giảm. Muốn khắc phục hiện tượng này, người ta dùng phương pháp nhân giống vô tính (giâm, ghép, chiết...).
3. * Để tạo được ưu thế lai ở cây trồng, người ta chủ yếu dùng phương pháp lai khác dòng, còn trong chăn nuôi thường dùng lai kinh tế để sử dụng ưu thế lai. B. Bài tập I. Trắc nghiệm Câu 1: Công nghệ tế bào là: • A. Kích thích sự sinh trưởng của tế bào trong cơ thể sống. • B. Dùng hoocmon điều khiển sự sinh sản của cơ thể. • C. Nuôi cấy tế bào và mô trong môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra những mô, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. • D. Dùng hoá chất để kìm hãm sự nguyên phân của tế bào. Câu 2: Tạo giống cây trồng bằng công nghệ tế bào không gồm phương pháp : • A. nuôi cấy hạt phấn, lai xoma • B. cấy truyền phôi • C. chuyển gen từ vi khuẩn • D. nuôi cấy tế bào thực vật Invitro tạo mô sẹo Câu 3: Kỹ thuật nào dưới đây là ứng dụng công nghệ tế bào trong tạo giống mới ở thực vật? • A. Nuôi cấy hạt phấn. • B. Phối hợp hai hoặc nhiều phôi tạo thành thể khảm. • C. Phối hợp vật liệu di truyền của nhiều loài trong một phôi. • D. Tái tổ hợp thông tin di truyền của những loài khác xa nhau trong thang phân loại. Câu 4: Đặc điểm không phải của cá thể tạo ra do nhân bản vô tính là: • A. mang các đặc điểm giống hệt cá thể mẹ đã mang thai và sinh ra nó • B. thường có tuổi thọ ngắn hơn so với các cá thể cùng loài sinh ra bằng phương pháp tự nhiên • C. được sinh ra từ một tế bào xôma, không cần có sự tham gia của nhân tế bào sinh dục • D. có kiểu gen giống hệt cá thể cho nhân Câu 5: Cừu Đôly được tạo nên từ nhân bản vô tính mang đặc điểm giống với :
4. • A. cừu cho nhân • B. Cừu cho trứng • C. cừu cho nhân và cho trứng • D. cừu mẹ Câu 6: Kĩ thuật nào dưới đây là ứng dụng của công nghệ tế bào trong tạo giống mới ở thực vật? • A. Nuôi cấy hạt phấn • B. Nuôi cấy mô tế bào • C. Cấy truyền phôi • D. Nhân bản vô tính Câu 7: Bảng dưới đây cho ta biết 1 số thông tin về tạo giống bằng công nghệ tế bào: Cột A Cột B 1. Nuôi cấy hạt phấn a) Tạo nên quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen 2. Lấy tế bào sinh dưỡng b) Cần phải loại bỏ thành tế bào trước khi đem lai 3. Nuôi cấy mô tế bào c) Cần xử lí chất consixin gây lưỡng bội hóa tạo cây lưỡng bội 4. Cấy truyền phôi d) Kĩ thuật chia cắt phôi động vật thành nhiều phôi Trong các phương án dưới đây, phương án nào có tổ hợp ghép đôi đúng? • A. 1-a, 2-b, 3-c, 4-d • B. 1-c, 2-b, 3-a, 4-d • C. 1-c, 2-a, 3-c, 4-d • D. 1-b, 2-a, 3-c, 4-d Câu 8: Trong công nghệ tế bào thực vật, phương pháp nào có sử dụng hóa chất consixin? • A. Nuối cấy mô tế bào và lai tế bào sinh dưỡng • B. Nuối cấy mô tế bào và nuôi cấy hạt phấn
5. • C. Nuôi cấy hạt phấn và lai tế bào sinh dưỡng • D. Nuối cấy mô tế bào Câu 9: Khi nói về tạo giống bằng công nghệ tế bào, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng? 1. Để nhân các giống lan quý, các nhà nghiên cứu cây cảnh đã áp dụng phương pháp nuôi cấy tế bào, mô thực vật. 2. Khi nuối cấy hạt phấn hay noãn chưa thụ tinh trong môi trường nhân tạo có thể mọc thành các dòng tế bào đơn bội. 3. Consixin là hóa chất có hiệu quả rất cao trong việc gây đột biến đa bội. 4. Trong lai tế bào, người ta nuôi cấy 2 dòng tế bào sinh dục khác loài. • A. 4 • B. 3 • C. 2 • D. 1 Câu 10: Khi nói về công nghệ tế bào, phát biểu nào sau đây đúng? • A. Nuôi cấy và lưỡng bội hóa hạt phấn có thể tạo ra đời con có kiểu hình khác cây mẹ. • B. Lai 2 tế bào trần cùng loại tạo ra thể song nhị bộ. • C. Nuôi cấy mô tế bào để tạo ra quần thể cây trông có kiểu gen đa dạng. • D. Cây truyền phôi ở động vật chỉ cần sử dụng 1 cá thể cái để nuôi phôi. Câu 11: Nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa giống ở cây giao phấn là: A. Do giao phấn xảy ra ngẫu nhiên giữa các loài thực vật B. Do lai khác thứ C. Do tự thụ phấn bắt buộc D. Do lai giữa các dòng thuần có kiểu gen khác nhau Câu 12: Giao phối cận huyết là: A. Giao phối giữa các cá thể khác bố mẹ B. Lai giữa các cây có cùng kiểu gen C. Giao phối giữa các cá thể có kiểu gen khác nhau
6. D. Giao phối giữa các cá thể có cùng bố mẹ hoặc giao phối giữa con cái với bố hoặc mẹ chúng Câu 13: Biểu hiện của hiện tượng thoái hóa giống là: A. Con lai có sức sống cao hơn bố mẹ B. Con lai sinh trưởng mạnh hơn bố mẹ C. Năng suất thu hoạch luôn tăng lên D. Con lai có sức sống kém dần Câu14: Trường hợp nào sau đây hiện tượng thoái hóa giống xảy ra? A. Cà chua tự thụ phấn liên tục qua nhiều thế hệ B. Đậu Hà Lan tự thụ phấn liên tục qua nhiều thế hệ C. Ngô tự thụ phấn liên tục qua nhiều thế hệ D. Chim bồ câu thường xuyên giao phối gần Câu15: Nếu ở thế hệ xuất phát P có kiểu gen 100% Aa , trải qua 3 thế hệ tự thụ phấn thì tỉ lệ đồng hợp ở thế hệ con thứ 3 (F3) là: A. 87,5% B. 75% C. 25% D. 18,75% ĐÁP ÁN 1 C 2 B 3 A 4 A 5 A 6 A 7 B 8 C 9 B 10 A 11 C 12 D 13 D 14 C 15 A II. TỰ LUẬN Câu 1: Công nghệ tế bào là gì? Gồm những công đoạn thiết yếu nào? Hãy kể ra một số ứng dụng công nghệ tế bào trong thực tiễn mà em biết. - Theo em, công nghệ tế bào có thể phát triển tương tương lai không? Tại sao?
7. Trả lời: Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - Công nghệ tế bào gồm 2 công đoạn: - Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy để tạo mô sẹo - Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh * Ứng dụng - Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng - Nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng - Nhân bản vô tính ở động vật * Với ưu điểm sau, công nghệ tế bào có thể ngành phát triển mạnh mẽ trong tương lai: - Tạo số lượng cây lớn trong thời gian ngắn - Các cây con giống nhau và giống cây ban đầu *Triển vọng: Giúp bảo tồn nguồn gen thực vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng Câu 2:Ưu thế lai là gì? Cho biết cơ sở di truyền của hiện tượng trên? Tại sao không dùng con lai F1 để nhân giống? Muốn duy trì Ưu thế lai thì phải dùng hiện pháp gì? Hiện tượng con lai F1 khỏe hơn, sinh trưởng phát triển mạnh, chống chịu tốt các tính trạng hình thái và năng suất cao hơn trung bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội hơn cả hai dạng bố mẹ được gọi là ưu thế lai. Người ta không dùng con lai F1 làm giống vì nếu làm giống thì ở đời sau, qua phân li, sẽ xuất hiện các kiểu gen đồng hợp về các gen lặn có hại, ưu thế lai giảm. Muốn duy trì ưu thế lai phải dùng biện pháp nhân giống vô tính (bằng giâm, chiết. ghép...) Câu 3: Trong chọn giống cây trồng, người ta đã dùng những phương pháp gì để tạo ưu thế lai? Phương pháp nào được dùng phổ biến nhất, tại sao? Trong chọn giống cây trồng, người ta thường dùng phương pháp lai khác dòng
8. và lai khác thứ để tạo Ưu thế lai. Phương pháp lai khác dòng được sử dụng phổ biến hơn. Câu 4: Lai kinh tế là gì? Ở nước ta, lai kinh tế được thực kiện dưới hình thức nào? Cho ví dụ. Phép lai kinh tế là phép lai giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác nhau rồi dùng con lai F1 làm sản phẩm, không dùng nó làm giống. Ở nước ta hiện nay, phổ biến là dùng con cái thuộc giống trong nước giao phối với con đực cao sản thuộc giống nhập nội. Ví dụ: Con cái là ỉ Móng cái x con đực thuộc giống lợn Đại Bạch. Quỳnh Hoa 2/2020 Người thực hiện Vũ Thị Thủy