SKKN Cách tạo trò chơi trong học tập nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớp của môn Tin học ở trường Trung học cơ sở Phổ An

Nội dung text: SKKN Cách tạo trò chơi trong học tập nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớp của môn Tin học ở trường Trung học cơ sở Phổ An

1. 1 I. PHẦN MỞ ĐẦU Phát triển tư duy cho học sinh là một trong những nội dung quan trọng trong cách truyền tải kiến thức trong giáo dục hiện nay. Thế nhưng kiến thức các em học sinh tiếp thu được rất nhiều, nhưng liệu các em nhớ được bao nhiêu và vận dụng được vào thực tiễn như thế nào?Đó chính là vấn đề chúng ta cần quan tâm. Đối với việc học môn Tin học, hầu hết các em học sinh thích học thực hành hơn học lí thuyết, thích tìm tòi, khám phá cái mới. Để đápứng những mong muốnđó, bản thân là giáo viênđang giảng dạy môn Tin học, tôi thiết nghĩcần có nhiều bài học giúp học sinh ghi nhớ và rèn luyện trí nhớ thông qua các trò chơi trong học tập, nhằm tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho học sinhở mỗi tiết học. Cùng với sự phát triển của thời đại công nghệ 4.0 như hiện nay thì tri thức và thông tin là yếu tố hàng đầu và là nguồn tài nguyên quý giá. Vì thế, vấn đề đặt ra cho ngành giáo dục hiện nay là phải đổi mới, có chiến lược mới để đào tạo con người nhằmđápứng nguồn nhân lực năng động, sáng tạo. Tuy nhiên, trong thời gian qua, thông qua các tiết dự giờ ở các tiết học của bộ môn các lớp tại trường THCS Phổ An, bản thân tôi thấy các tiết dạy các thầy cô ít sử dụng trò chơi để khởi động, củng cố hay hướng dẫn một đơn vị kiến thức của bài học. Trong các giờhọc thường hay ghi chép, thuyết trình, làm bài trắc nghiệm vì thế không khí tiết học không sôi nổi, hào hứng, học sinh ít tư duy và sáng tạo. Vì vậy, với kinh nghiệm được tích lũy qua các tiết dạy và các tiết dự giờ; các buổi tựhọc video trên mạng về phương pháp giảng dạy, các cách tạo trò chơi, tôiđã rút ra được một số kinh nghiệm về cách tổ chức và thực hiện một số trò chơi trong các môn học,ứng dụng trên một số phần mềm thông dụng như: Powerpoint, Isping suite 10 (E –learning) Thông qua những kinh
2. 2 nghiệm này tôi cũng muốn trao đổi và đưa ra những sáng kiến cùng đồng nghiệp để thực hiện các hoạt động giáo dục sao cho vừa có ý nghĩa, vừa sinh động và sáng tạo. Giúp các em học sinh thêm yêu quý, trân trọng những giờ phút thoải mái bên bạn bè cùng trang lứa mà vẫn nhớ được những kiến thức đã học. Từ đó, tự nhận ra những thiếu sót của bản thân mà hoàn thiện mình thành con người phát triển một cách toàn diện. Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học tại trường THCS Phổ An, bản thân tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh không hứng thú với môn học, không khắc sâu được nội dung bài học, nhàm chán trong các tiết học môn Tin học dẫn đến chất lượng tiết học không đạt hiệu quả cao. Do vậy, để giáo dục các em theo định hướng phát triển năng lực học sinh, để các em vừa cảm thấy thoải mái trong học tập vừa tiếp thu tốt kiến thức mà không phải quá nhiều áp lực, căng thẳng như hiện nay; giúp các em cảm thấy vui vẻ khi đến trường, với mỗi tiết học theo phương châm: “học mà chơi, chơi mà học”, bản thân tôi đã nghiên cứu và thực hiện sáng kiến: “Cách tạo trò chơi trong học tập nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớp của môn Tin họcở trường Trung học cơsở Phổ An” nhằm mụcđích chia sẻ hình thức tổ chức các hoạt động sử dụng trò chơi vào các giờhọc môn Tin học để nâng cao chất lượng tiết học.
3. 3 II. NỘI DUNG 1. THỜI GIAN THỰC HIỆN Kế hoạch thực hiện sáng kiến được bắt đầu từ ngày 5 tháng 9 năm học 2020 – 2021 đến tháng 1 năm 2022. Áp dụng vào học sinhở trường trung học cơsở Phổ An. 2.ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG a. Kết quả đạt được: Trong những năm giảng dạy vừa qua, tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn Tin họcở các khối lớp. Tôi nhận thấy rằng học sinhởhầu hết các lớp chưa hứng thú nhiều trong môn Tin học, thậm chí còn có các em không hứng thú học môn Tin học. Qua quá trình khảo sát môn Tin học cho 4 khối lớp đầu năm học 2020 – 2021, kết quả điều tra khảo sát vềsựhứng thú, bình thường, không hứng thú, bản thânđã thu được kết quả như sau: Bảng 1: Bảng kết quả trước khi áp dụng sáng kiến Hứng thú Bình thường Không hứng thú Khối Số Tỉlệ Số Tỉlệ Số Tỉlệ Tổng lượng (%) lượng (%) lượng (%) số HS HS HS 6 176 60 34.09 18 10.22 98 55.69 7 165 55 33.33 24 14.55 86 52.12 8 138 34 24.64 25 18.11 79 57.25 9 146 55 37.67 30 20.55 61 41.78 Nhìn chung, với kết quả trong đầu năm học 2020 – 2021, tỉlệhọc sinh không hứng thú của bộ môn Tin học còn tương đối cao, chiếm 51.84%.
4. 4 b. Những mặt còn hạn chế: Bên cạnh những nỗlực, những thành quảrấtđáng trân trọng cũng còn có những hạn chế như sau: -Một vài em học sinh ít tập trung và chuẩn bị bài cùng các bạn nên chưa tạo được sựgắn kết các thành viên trong lớp lại với nhau. -Một số trò chơi vì yếu tố khách quan như thời gian và cơsởvật chất không đảm bảo nên không thực hiện được. - Việc tạo các trò chơi học tập thường lặpđi lặp lại nhiều lần làm cho học sinh cảm thấy nhàm chán và không hứng thú với môn học. -Một số tiết học chỉvận dụng phần mềm học tập đểtạo trò chơi mang tính hình thức khi được kiểm tra, dự giờ hay thao giảng. - Trò chơi tạo được còn nhiều bất cập. c. Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế: * Nguyên nhân đạt được: - Trong quá trình thực hiện hoạt động giáo dục, giáo viên và học sinh luôn được lãnh đạo nhà trường tạođiều kiện thuận lợi. - Giáo viên luôn được ban giám hiệu nhà trường tạođiều kiện được tập huấn chuyên môn thường xuyên. - Giáo viên không ngừng học hỏi, đổi mới các phương pháp trong dạy học, đổi mới kiểm tra,đánh giá và thực hiện các hoạt động giáo dục tương đối có hiệu quả. - Nhà trường đầu tư trang bị máy tính, máy chiếu và cơsởvật chất cần thiết cho việc dạy và học trong nhà trường. * Nguyên nhân hạn chế:  Về phía giáo viên Qua thực tế giảng dạyở Trường Trung học cơsở Phổ An cho thấy, không ít giáo viênđã coi nhẹ việc tạo các trò chơi học tập và lựa chọn trò chơi phù
5. 5 hợp với đơn vị kiến thức trong mỗi tiết học. Nếu có cũng chưa thành công trong việc thực hiện trò chơi do một số giáo viên chưa thật nhiệt tình, sợtốn nhiều thời gian trong việc chuẩn bị và chưa tạo được hứng thú cho học sinh.  Về phía học sinh Học sinh còn thụ động, ý thức học tập chưa cao, không tích cực và tự giác trong giờhọc. Một số em còn xem thường môn Tin học là môn tự chọn nênđã không có sự đầu tư công sức nhiều, học tập lơ là, đối phó, xemđây là môn học chỉ để giải trí.  Vềcơsởvật chất Mặc dùđã được trang bịmột số phương tiện nhưng nhìn chung c ơsởvật chất của trường vẫn còn thiếu, chưa có đủ phòng, phòng trang bị thiết bị chưa đầy đủ
6. 6 III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 1. CĂN CỨ THỰC HIỆN -Căn cứ vào Luật giáo dục 2019. -Căn cứ vàođiều lệ trường trung học cơsở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học. -Căn cứ vào công văn số 5512/BGDĐT- GDTrH ngày 18/12/2020 của Bộ GD&ĐT về việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường. -Căn cứ vào kế hoạch của Trường trung học cơsở Phổ An về việc thực hiện nhiệm vụnăm học 2021 -2022. -Căn cứ vào tình hình học tập của học sinhở Trường Trung học cơsở Phổ An. - Tài liệu tập huấn “Phương pháp và kĩ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tựhọc”. Khi xây dựng biện pháp “Cách tạo trò chơi học tập nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớpở Trường Trung học cơsở Phổ An”, bản thânđã quán triệt các nguyên tắc giáo dục sau: - Giáo dục đảm bảo tính mụcđích và tính tưtưởng của hoạt động giáo dục. - Giáo dục gắn với cuộc sống lao động, gắn với thực tiễn. - Nguyên tắc bảo đảm tính giáo dục trong tập thể. - Thống nhất các yêu cầu giáo dục của nhà trường với giađình và xã hội. -Kết hợp việc lãnh đạo sư phạm của giáo viên với việc phát huy tính chủ động, tính độc lập, sáng tạo của học sinh. Từ điều kiện hiệnđã có của trường THCS Phổ An vềcơsởvật chất, đội ngũ, chất lượng dạy họcđã được phân tíchở phần thực trạng, nguyên nhân dẫn đến thực trạng. Thìđó là cơsởcần thiết để tìm kiếm biện pháp phát huy
7. 7 ưu thế, khắc phục tồn tại để nâng cao hiệu quả giờ lên lớp cho những năm học trước mắt và lâu dài sau này. Từ đó nảy sinh phải thực hiện sáng kiến đểcải thiện thực trạng ít đổi mới, ít phát triển nhằm nâng cao chất lượng bộ môn Tin học nói riêng và các bộ môn khác nói chung. 2. NỘI DUNG, GIẢI PHÁP VÀ CÁCH THỨC THỰC HIỆN a) Nội dung và phương pháp:  Nội dung: Sửdụng các hiệuứng trong Powerpoint, Isping suite 10 (E –learning) nhưng phát triển theo hướng mới vềnội dung và phương thức trình bày, tránh lặp lại gây nhàm chán cho người chơi và cảm giác bị ép buộc khi thực hiện. Tham khảo một số kiến thứcở các môn học để đưa ra được những trò chơi hay nhất, dễ hiểu và cô đọng nội dung nhất. Tạo được các trò chơi sinh động hơn, bám sát chủ đềhơn trong học tập, giúp học sinh được tiếp cận một số phương pháp học tập mới, chủyếu cần tới sựhợp tác của các cá nhân trong các nhóm học tập. Giáo viên phải là người chủ động tạo ra các thông tin mới trong việc truyền đạt yêu cầu nội dung bài học và phương thức tổ chức trò chơi. Từ các yêu cầu khác nhauở nhiều môn học mà tạo ra những trò chơi có hình thức đẹp, phong phú và thu hút học sinh hào hứng khi bắt tay vào thực hiện.  Phương pháp: Việc hình thành và viết sáng kiến này được sửdụng các phương phápđiều tra, quan sát, phân tích, tổng hợp, thống kê. b) Giải pháp thực hiện:  Trước khi thực hiện tạo trò chơi học tập trên phần mềm, giáo viên cần lưu ý những việc sauđây để giúp cho việc tạo trò chơi học tập đạt được hiệu quả cao hơn:
8. 8 - Giáo viên cần phải lên ý tưởng trước khi tạo trò chơi, nghiên cứu và sưu tầm tài liệu cho phù hợp với trò chơi cần tạo. - Trò chơi phải tạo được nét riêng, tránh trùng lặp ý tưởng với các trò chơi đã có trướcđó. - Trò chơi phải có sựhấp dẫn về hình thức trình bày, mới mẻvềnội dung và phương pháp sửdụng. - Trò chơi mới phải có tính phổ biến, áp dụng đượcở nhiều môn học khác nhau. - Trò chơi được tạo ra phải dựa trên tiêu chí dễ chơi, dễ nhớ và chủ động kiến thứcởhọc sinh. - Trò chơi phải luôn có phần thưởng và cách thưởng tùy thuộc vào mỗi giáo viên.  Tạo trò chơi học tập trên phần mềm Powerpoint: Powerpoint là phần mềm thông dụng nhất đối với hầu hết các giáo viên. Vì thế, việc thực hiện các thao tác tạo trò chơi trên phần mềm này rất phổ biến. Tuy nhiên do các trò chơi này thường hay lặp lại các nội dung, hìnhảnh, cách thức tổ chức khiến các trò chơi trở nên nhàm chán. Dođó, giáo viên khi tạo trò chơi trên Powerpoint nên thay đổi các hình thức, nội dung theo hướng xây dựng các ý tưởng đểtăng hứng thú cho học sinh. Một số hiệuứng dùng trong tạo trò chơi: - Hiệuứng xuất hiện (Entrance), biến mất (Exit), thời gian (Timing), cò súng (Triggers), nhấn mạnh (Emphasis)
9. 9 - Cách tạo liên kết các slide: + Tạo liên kết đến một slide ta thực hiện: Chọn nút lệnh, nhấn chuột phải, chọn Hyperlink. Chọn place in this document, chọn slide cần liên kết, nháy chọn OK.
10. 10 + Đến một nơi theo đường kẻ, vẽ:  Minh họa cách tiến hành tạo 1 trò chơi trên phần mềm trình chiếu Powerpoint như sau:  “Đuổi hình bắt chữ”: Trò chơi này mang tính giải trí, tuy thiết kế đơn giản nhưng cũng khá hứng thú đối với học sinh.  Luật chơi: Các em quan sát các bức tranh, trong thời gian 15 giây các em có quyền trả lời bất cứ lúc nào nếu giành được quyềnưu tiên trước. Để thêm phần sinh động, ta có thểtạo thêm nút hiệuứng để khi học sinh trả lờiđúng hoặc sai sẽ xuất hiện câu “chính xác” hoặc “chưa chính xác”.  Các bước thiết kế trò chơi: -Bước 1: chèn hìnhảnh vàđáp án phù hợp. -Bước 2: Dùng Trigger để thiết kế đồng hồhẹn thời gian. Ví dụ: Vẽ hình tròn, chèn các sốtừ0 đến 20 chồng lên nhau và chữ “Hết giờ”. Chọn tất cả các số, chữ “hết giờ” và tạo hiệuứng biến mất. Tiếp tục nháy chuột tại thanh của hiệuứng vừa tạo  chọn Effect options chọn Timing  tại
11. 11 Trigger click vào Start Effect on click of chọn hình tròn (tên của hình tròn vừa vẽ) OK. -Bước 3:Tương tự dùng Trigger đểtạo hiệuứng xuất hiện câu “chính xác” hay “chưa chính xác” sau khi người chơi trảlời. Trước khi chơi Sau khi giải được hìnhảnh  Trò chơiứng dụng trên các phần mềm dạy học: Phần mềm Isping 10  Trò chơi “Ai là triệu phú” (Khi dạy bài: An toàn thông tin trên interet, môn tin 6 kết nối tri thức)  Thểlệ: Giáo viên đặt câu hỏi cho học sinh trảlời như trên truyền hình. Mỗi câu trả lờiđúng được một số điểm. Học sinh sẽ chọn câu trảlờiđúng nhất.
12. 12 Bước 1: Chọn Isping 10→quiz→Graded Quiz Bước 2: Chọn Form view-> User Info Form -> Nhập thông tin nhưbảng sau:
13. 13 Bước 3: Chọn Introduction-> chèn biểu tượng hìnhảnh “Ai là triệu phú”
14. 14 Bước 4: Nhập câu hỏi,đáp án, lời thuyết minh, thiết lập thuộc tính cho câu hỏi, thiết lập phản hồi, chỉnh Font chữ, màu sắc, bốcục, chèn thêm đối tượng vào bài tập.
15. 16 Bước 5: Preview (xem thử)
16. 17  Giới thiệu một số trò chơiđãứng dụng trên các phần mềm dạy học sử dụng các phương pháp trên:  Trò chơi liên kết với phần mềm QUIZIZZ (Khi dạy tiết 25, bài 5: Từ bài toán đến chương trình, môn tin 8)  Luật chơi như hình bên dưới: Bước 1: Kích chuột chọn nút bắt đầu theo link liên kếtđã được nhúng để tham gia trò chơi. Bước 2: Kích chuột chọn “Bắt đầu”ở hàng màu xanh bên dưới:
17. 18 Bước 3: Trảlời lần lượt các câu hỏi: Bước 4:Kết quả sau khi kết thúc trò chơi:
18. 19  Trò chơi lật mảnh ghép: (Khi dạy tin học 7, tiết 38 bài 6: Định dạng trang tính)  Luật chơi: - 4 tổsẽtươngứng là 4 đội. -Mỗi đội được chọn bất kỳmột mảnh ghép bên dưới. Tươngứng mỗi mảnh ghép là một câu hỏi - Em trảlờiđúng sẽ được cộngđiểm, nếu trảlời sai đội khác sẽ giành quyền trảlời. - Ô nàođã được mở thì sẽ quay lại để chọn ô khác.