SKKN Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp

1. I . ĐẶT VẤN ĐỀ Mục tiêu của giáo dục Việt Nam là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là việc làm rất cần thiết, phù hợp với mục tiêu giáo dục, góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt “ Đức- Trí - Thể - Mĩ ”. “ Kỹ năng sống ” là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Có thể nói, kỹ năng sống chính là nhịp cầu nối giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kỹ năng sống sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách biết ứng xử, giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Ngược lại, người thiếu kỹ năng sống thường bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. Chính vì vậy, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có ý nghĩa rất quan trọng. Hoạt động giáo dục kĩ năng sống giúp các em xác định rõ giá trị của bản thân và tập thể, sống tự tin, có trách nhiệm với chính mình và xã hội. Khi được trang bị những kỹ năng cần thiết, các em sẽ tự chủ, tự tin, mạnh dạn để giải quyết tốt nhiệm vụ học tập và rèn luyện, biết cách ứng xử với các tình huống trong cuộc sống hàng ngày, giúp các em sống an toàn, mạnh khỏe và phát triển toàn diện về nhân cách. Kỹ năng sống của học sinh chỉ có thể được hình thành thông qua hoạt động học tập và giảng dạy cũng như các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Qua nghiên cứu tôi thấy, Hoạt động ngoài giờ lên lớp có ý nghĩa rất quan trọng trong việc rèn kỹ năng sống cho học sinh. Bởi nhiệm vụ trọng tâm cơ bản của Hoạt động ngoài giờ lên lớp là củng cố, tăng cường nhận thức, bồi dưỡng thái độ tình cảm và hình thành hệ thống kỹ năng hành vi. Hoạt động ngoài giờ lên lớp là những hoạt động gần gũi, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, lôi cuốn các em học sinh tham gia. Học sinh dễ tiếp thu, được trải nghiệm trực tiếp các hoạt động từ đó hình thành kỹ năng một cách nhanh chóng. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua Hoạt động ngoài giờ lên lớp là một việc làm vô cùng cần thiết giúp các em say mê, hứng thú trong học tập, các em 1
2. thấy mình mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong công việc. Để làm được điều này, giáo viên Tổng phụ trách phải hết sức linh hoạt, có những phương pháp mới, cách làm mới mang lại hiệu quả giáo dục cao. Rèn kĩ năng sống cho học sinh là việc đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định mình, học để cùng chung sống. Đặc biệt, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh được xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào thi đua: “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực ”. Bên cạnh đó, học sinh Trung học cơ sở là lứa tuổi có nhiều thay đổi mạnh mẽ về thể chất, sức khỏe và tâm sinh lý. Ở tuổi dậy thì các em dễ thay đổi tình cảm, hành vi, nhanh vui nhanh buồn. Mâu thuẫn giữa ý muốn thoát khỏi sự giám sát của bố mẹ, muốn khẳng định mình trong gia đình và ngoài xã hội với ý thức “các em vẫn còn là trẻ con” trong suy nghĩ của các bậc cha mẹ, thầy cô đã nảy sinh những xung đột mà các em chưa được trang bị kỹ năng cần thiết để ứng phó và giải quyết. Đây là một trong những nguyên nhân chính, dẫn đến tình trạng phạm pháp ở thanh thiếu niên, nhất là ở độ tuổi Trung học cơ sở ngày càng gia tăng đến mức độ đáng báo động trong toàn xã hội. Cho nên, giáo dục Kĩ năng sống cho học sinh là việc làm cấp bách ở mọi bậc học nhưng đặc biệt với học sinh Trung học cơ sở. Hiểu rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, với cương vị là Tổng phụ trách Đội, tôi đã lựa chọn và mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp”. Những sáng kiến kinh nghiệm của tôi đã được áp dụng tại đơn vị và mang lại hiệu quả rõ rệt. 2
3. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thực trạng vấn đề: Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Trồng người ở đây chính là phải tập trung giáo dục kỹ năng sống, trước khi giáo dục kiến thức cho học sinh. Bác cũng từng nói: “Người có tài mà không có đức là người vô dụng, người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó.” Hay trong bất kỳ ngôi trường nào chúng ta cũng nhìn thấy khẩu hiệu: “Tiên học lễ, hậu học văn”. Điều này cho thấy giá trị đạo đức, kỹ năng sống của con người mới chính là yếu tố hàng đầu làm nên sự thành công trong mọi lĩnh vực. Chính vì thế, trong những năm qua trường Trung học cơ sở phượng Lâu thường xuyên nghiên cứu, cải tiến nâng cao chất lượng giảng dạy theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, không ngừng đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với nội dung chương trình. Đặc biệt chú trọng đến việc“ Giáo dục kỹ năng sống” cho học sinh. Nhà trường coi đây là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Cho nên, ngay sau khi Bộ giáo dục đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào các môn học và Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Nhà trường đã tiến hành triển khai đồng bộ đến toàn thể cán bộ giáo viên về việc tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Mỗi giáo viên trong nhà trường không chỉ nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống tinh thần, đến tâm tư tình cảm của học sinh. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường đã được quan tâm và chú ý đến. Tuy nhiên, qua thực tế giảng dạy tôi thấy tình trạng dạy và học kỹ năng sống hiện nay còn nhiều hạn chế bởi sách giáo khoa riêng về kỹ năng sống và khung chương trình dạy học chưa có. Ngoài ra, năng lực giáo viên còn hạn chế do chưa được đào tạo bài bản nội dung cũng như phương pháp giảng dạy. Chủ yếu tiếp cận và dạy học bằng kinh nghiệm, cho nên nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc tổ chức thực hiện các chương trình hoạt động. Bên cạnh đó, các trường 3
4. chỉ tập trung vào việc cung cấp kiến thức chứ chưa hình thành kỹ năng cho các em. Nhiều học sinh không thể vận dụng linh hoạt kiến thức đã học vào cuộc sống dẫn đến khả năng ứng phó của các em với các tình huống chưa nhanh nhẹn, chưa mạnh dạn, chưa thật sự tự tin, đôi khi còn nóng nảy, gây gổ lẫn nhau. Đặc biệt về phía gia đình, nhiều phụ huynh học sinh còn coi trọng kiến thức nên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kĩ năng sống cho các em. Qua nghiên cứu tài liệu, tôi thấy các đề tài nghiên cứu trước đây đều có chung nhận định: Học sinh thời nay năng động, tự tin, mạnh dạn bày tỏ chính kiến của mình và thường có mức yêu cầu cao đối với bản thân. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các em bước đầu hình thành những quan niệm cơ bản về kỹ năng sống. Bên cạnh đó, các em cũng nhận định được nguyên nhân chính dẫn đến việc thiếu kỹ năng sống là do chưa có sự hòa hợp trong giao tiếp giữa các em với cha mẹ, thầy cô. Đồng thời cũng bị ảnh hưởng bởi lối sống, quan niệm sống từ bạn bè cùng lớp, cùng trường và từ các phương tiện thông tin đại chúng (mạng Internet, báo chí, diễn đàn...). Tuy nhiên, chỉ mới dừng ở việc nhận thức, đa số học sinh vẫn chưa tiếp cận được những biện pháp rèn luyện để hình thành kỹ năng sống. Điều này cần sự nỗ lực từ nhiều phía: gia đình, nhà trường và chính bản thân học sinh. Qua khảo sát thực nghiệm đối với 50 em học sinh trường Trung học cơ sở Phượng Lâu tôi thấy: Hầu hết các em biết được tầm quan trọng của kĩ năng sống và có những nhận thức ban đầu về việc tiếp xúc và giải quyết các tình huống. Tuy nhiên, hầu hết các em chưa được tiếp cận một cách thường xuyên và giáo dục đúng đắn về các kĩ năng sống. Từ thực trạng trên tôi thấy, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một việc làm vô cùng cần thiết. Giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp không những giúp các em rèn luyện kĩ năng ứng xử, giao tiếp mà còn hình thành khả năng phân tích đánh giá tình hình, khả năng xử lý tình huống một cách hợp lí. 4
5. 2. Các biện pháp để giải quyết vấn đề: Kỹ năng sống là những kỹ năng tâm lý - xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và vững vàng trước những thay đổi của cuộc sống Hiểu một cách đơn giản: Kỹ năng sống là kỹ năng học tập, kỹ năng thích ứng và hòa nhập với cuộc sống, kỹ năng làm việc, giúp các em tạo dựng khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp mọi người trong xã hội, khả năng ứng phó, bảo vệ mình và những người xung quanh trước mọi tình huống của cuộc sống Trên thực tế, có nhiều phương pháp, nhiều cách thức để thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Một trong những phương pháp hiệu quả và thân thiện nhất đó là giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Hoạt động ngoài giờ lên lớp góp phần hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu sự phát triển đúng đắn và lâu dài về tình cảm, trí tuệ, thể chất và các kỹ năng cơ bản để học tiếp Trung học phổ thông hoặc đi vào cuộc sống lao động. Trong những năm học qua, tôi đã tổ chức nhiều hoạt động ngoài giờ lên lớp phong phú, đa dạng nhằm giáo dục và hình thành kĩ năng sống cho học sinh: 2.1. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua buổi sinh hoạt dưới cờ đầu tuần Thực hiện Đề án 1501 của Thủ tướng Chính phủ về “ Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015-2020”, trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của ngành và Uỷ ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ, các cơ sở giáo dục trong toàn ngành đã lồng ghép, tích hợp các hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho học sinh trong các môn học, giờ sinh hoạt, trong đó có đổi mới tiết chào cờ. Qua đó, góp phần bồi dưỡng kiến thức, phẩm chất đạo đức, kỹ năng ứng xử, giao tiếp cho học sinh ngày càng tốt hơn. Mỗi sáng thứ 2 hàng tuần, trường Trung học cơ sở Phượng Lâu lại tổ chức sinh hoạt dưới cờ cho học sinh. Khi hồi trống tập trung rộn rã vang lên, học sinh từ các lớp náo nức cùng nhau ra xếp hàng chào cờ. Chỉ vài phút sau, mỗi lớp đã xếp thành hai hàng ngay ngắn trước khán đài. Cùng lúc đó, các thầy cô giáo cũng đã ra đầy đủ ngồi dự cùng các em. Cả trường như rợp màu đồng phục dưới 5
6. lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới. Tiếng trống vang lên, cả trường im lặng trong một phút thiêng liêng thành kính. Tiếp theo là giai điệu quen thuộc của bài Quốc ca và Đội ca. Phút chào cờ là phút lắng đọng đầy thành kính và xúc động. Mỗi học sinh đều cảm nhận được sự thiêng liêng của hình ảnh lá cờ Tổ quốc, nhắc nhở về sự hy sinh cao cả của thế hệ cha ông. Đội viên thầm hứa sẽ cố gắng học tập, phấn đấu dưới mái trường thân yêu của mình để trở thành người con ngoan, trò giỏi. Sau nghi thức chào cờ trang nghiêm, Liên đội trưởng thay mặt Liên đội đánh giá tổng kết thi đua tuần trước. Bản tổng kết ngắn gọn nhưng đầy đủ thành tích của các lớp trong tuần vừa qua. Nhìn lại một tuần học tập và rèn luyện, học sinh nào cũng thấy vui vẻ khi được góp phần vào bảng thành tích của lớp. Tiếp theo, tôi sẽ tổ chức cho các em học sinh tham gia các trò chơi dân gian, hoặc biểu diễn dân vũ, thi kể chuyện, thi rung chuông vàng... Theo đó, các nội dung thi không phải tổ chức riêng thành một buổi, hay một ngày, mà lồng ghép vào mỗi tiết chào cờ. Mỗi tuần như vậy sẽ có một lớp hoặc một khối biểu diễn. Đến tuần sau sẽ có lớp khác, khối khác, như vậy tiết chào cờ nào cũng có thêm nội dung hấp dẫn. Tuy diễn ra trong thời gian ngắn nhưng đầy đủ ý nghĩa, giờ chào cờ đã mang đến cho các em niềm hân hoan, phấn khởi đón chào một tuần học mới. Nó đã tiếp thêm sức mạnh và ý chí cho mỗi học sinh để hoàn thành công việc của cả tuần, đưa thành tích của lớp, của trường đi lên. Thi Rung chuông vàng 6
7. Đặc biệt mỗi tháng, cán bộ phụ trách thư viện sẽ giới thiệu ít nhất hai quyển sách mới cho học sinh. Từ việc đọc những cuốn sách do nhà trường giới thiệu, sẽ kích thích các em hứng thú tìm và đọc những quyển sách hay, nhằm phát triển văn hóa đọc cho học sinh. Tiết chào cờ đầu tuần đã thực sự là tiết giáo dục ngoài giờ lên lớp bổ ích nên đã thu hút được sự tập trung cao độ của học sinh. Trong tiết chào cờ không còn việc học sinh ồn ào, nói chuyện hay nghịch phá. Đây chính là sự thành công của việc đổi mới nội dung sinh hoạt đầu tuần của trường tôi trong những năm học qua. Những thay đổi trong tiết chào cờ không chỉ tạo không khí sôi nổi, hứng khởi cho học sinh, mà còn làm mới một giờ học. Chính nhờ những thay đổi đó, đã khiến cho giờ chào cờ có ý nghĩa khởi đầu sôi nổi, hào hứng cho một tuần học mới. Quan trọng hơn là tạo thói quen và hình thành những phẩm chất tư tưởng, đạo đức tốt đẹp cho học sinh, để cùng với hành trang kiến thức giúp các em vững bước vào tường lai. 2.2. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động xã hội, đền ơn đáp nghĩa. Đây là một hoạt động tuy khó nhưng nó mang một ý nghĩa vô cùng to lớn. Thông qua hoạt động xã hội, đền ơn đáp nghĩa giáo dục cho các em tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc và giáo dục các em có tinh thần trách nhiệm, có nghĩa vụ đối với cộng đồng. Các em sẽ được bồi dưỡng thêm về nhân cách, đặc biệt là tình người. Trong những năm qua, hoạt động này được trường Trung học cơ sở phượng Lâu tổ chức rất tốt và được triển khai thường xuyên nhằm phát triển tối đa nhân cách của học sinh. Vào dịp kỷ niệm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12 hay ngày thương binh liệt sĩ 27/7 để ghi nhớ công ơn của các anh hùng liệt sĩ, những thế hệ cha anh đi trước, tôi đã tuyên truyền cho các em học sinh ý nghĩa nhân văn cao quý của những ngày lễ lớn này. Sau khi tuyên truyền, tôi tổ chức cho đội viên tới thăm gia đình thương binh liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng trên địa bàn xã Phượng Lâu. Cách tổ chức này vừa phối hợp giáo dục truyền thống vừa rèn cho học sinh kỹ năng tự xác định giá trị, biết được những 7
8. gì quan trọng, ý nghĩa đối với bản thân mình, có tác dụng định hướng cho suy nghĩ, hành động và lối sống. Tặng quà cho gia đình thương binh liệt Học sinh chăm sóc và dâng hương tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Phượng Lâu 8
9. Đạo lí “ Uống nước nhớ nguồn”,“ Lá lành đùm lá rách ” Là những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Thực hiện tốt hoạt động này góp phần giáo dục tinh thần cách mạng, nêu cao ý thức trách nhiệm của các em trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Phong trào“ Nuôi lợn nhựa khuyến học” tặng sách vở, quần áo, đồ dùng học tập, quyên góp tiền ủng hộ cho đồng bào vùng lũ đồng cảm, chia sẻ với các bạn có hoàn cảnh khó khăn được Liên đội thường xuyên tổ chức trong những năm học qua. Đây là hoạt động không chỉ mang ý nghĩa giáo dục tính tiết kiệm, nâng cao ý thức, trách nhiệm của học sinh đối với cộng đồng, mà còn là việc làm thiết thực giúp nhiều học sinh khó khăn được tiếp sức đến trường, có thêm động lực để vươn lên trong cuộc sống. Qua hoạt động này, rèn luyện cho các em kỹ năng đồng cảm, chia sẻ với các bạn thiệt thòi hơn mình. Ngày hội mổ lợn nhựa khuyến học 9
10. Phong trào Kế hoạch nhỏ gắn với nội dung Hành động nhỏ- Ý nghĩa lớn nằm trong chuỗi các hoạt động Tiếp sức đến trường được học sinh trong toàn Liên đội hưởng ứng tham gia. Các em quyên góp giấy vụn, vỏ lon bia, lon nước ngọt Hành động nhỏ của các em đã mang lại rất nhiều món quà ý nghĩa cho các bạn học sinh nghèo tại Liên đội và các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn trong tỉnh Phú Thọ. Phong trào này giáo dục các em ý thức tiết kiệm và tinh thần tương thân tương ái.. Học sinh tích cực thực hiện phong trào Kế hoạch nhỏ Trao học bổng Tiếp sức đến trường cho học sinh ghèo ( Nguyễn Văn Hòa- Lớp 7A) 10
11. 2.3. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí và hoạt động trải nghiệm. Hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí là hoạt động không thể thiếu đối với học sinh Trung học cơ sở. Hoạt động này có ý nghĩa giáo dục to lớn, góp phần hình thành cho các em kỹ năng mạnh dạn, tự tin, tính tổ chức, kỷ luật, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái đồng thời giúp các em thỏa mãn về tinh thần sau những giờ học căng thẳng. Liên Đội Trung học cơ sở Phượng Lâu đã tổ chức cho các em tham gia một số hoạt động như: Tổ chức thi Múa hát tập thể, Trang trí lớp học chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11, tổ chức thi Trò chơi dân gian, thi Đá bóng nhân dịp ngày thành lập Đoàn 26/3 hay thi Trang trí mâm cỗ nhân dịp Tết trung thu Hoạt động chào mừng ngày thành lập Đoàn 26/3 11
12. Tổ chức các trò chơi dân gian chào mừng ngày nhà giáo Việt nam 20/11 Tổ chức cho học sinh đi thăm quan trải nghiệm: Năm học 2017 - 2018 nhà trường đã tổ chức cho 152 em học sinh trong Liên đội đi trải nghiệm tại Bản Rõm và khu di tích lịch sử thành Cổ Loa. Buổi trải nghiệm đã mang đến cho các em nhiều kiến thức thú vị cùng với những kĩ năng cần thiết trong cuộc sống. Trải nghiệm tại Bản Rõm Lễ dâng hương và thăm quan khu di tích thành Cổ Loa 12
13. Bên cạnh đó, Liên đội đã tổ chức cho học sinh tham quan trải nghiệm những di tích lịch sử ngay trên chính quê hương Phượng Lâu như: Đình An Thái, miếu Cấm, đền thờ Bát Nàn đại tướng quân, Hùng Vương tổ miếu . Hoạt động này giúp các em thêm yêu và tự hào về những giá trị văn hóa lịch sử của quê hương. Lễ dâng hương và trải nghiệm di sản tại Hùng vương Tổ miếu- Phượng Lâu Hoạt động văn hóa, văn nghệ, vui chơi giải trí, tham quan trải nghiệm di sản là những hoạt động cần thiết với các em theo quan điểm “Học mà chơi, chơi mà học”. Thông qua các hoạt động này, rèn luyện cho các em kỹ năng hợp tác, sự đoàn kết gắn bó, rèn luyện sức khỏe, sự khéo léo, sự hiểu biết xã hội ngoài ra các hoạt động này còn giúp các em có được tâm thế thoải mái, sảng khoái sau những giờ học căng thẳng trên lớp. 13
14. 3.4. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức hoạt động lao động công ích: Đây là một loại hình đặc trưng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thông qua lao động công ích sẽ giúp các em gắn bó với đời sống xã hội, với công cuộc xây dựng đất nước. Ngoài ra lao động công ích còn góp phần làm cho các em hiểu thêm về giá trị lao động, các em thấy được lao động là vinh quang. Lao động công ích giúp các em vận dụng các kiến thức vào đời sống như: Vệ sinh lớp học, vệ sinh sân trường, làm đẹp cảnh quan cho môi trường sư phạm, cho công trình măng non. Đây là hoạt động thật sự cần thiết giúp các em thích nghi với cuộc sống xung quanh. Khi gặp tình huống khó khăn các em vẫn có thể tồn tại được, chính là nhờ các em biết lao động. Mô hình Vườn rau xanh Tặng rau sạch cho học sinh bán trú trường Tiểu học Phượng Lâu Ngay từ đầu năm học, tôi đã xây dựng kế hoạch lao động. Phân công khu vực vệ sinh của từng lớp, giáo viên chủ nhiệm chịu trách nhiệm trước nhà trường về nhiệm vụ được giao. Mỗi Chi đội phụ trách một bồn hoa - đây là một phần trong kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho học sinh gắn với phong trào“ Trường học thân thiện - Học sinh tích cưc”. Hoạt động này giúp các em biết chăm sóc cây ra sao, mỗi bồn hoa xanh tốt phải trải qua quá trình vất vả, chăm bón như thế nào. Qua đó, các em hiểu thêm về công việc của người lao động, biết trân trọng sức lao động và thành quả lao động. 14
15. Mô hình Vườn hoa của em Phát động phong trào“ Sân trường xanh-sạch-đẹp” mỗi ngày đến trường là một ngày vui. Sân trường là nơi vui chơi, học tập và rèn luyện của học sinh. Sân trường sạch hay bẩn phản ánh hoạt động giáo dục môi trường, giáo dục kĩ năng sống của trường đó đã đạt hiệu quả hay chưa. Để thực hiện phong trào này, tôi đã bố trí hợp lý các thùng đựng rác tại bốn góc sân trường. Ở mỗi thùng đựng rác dán các khẩu hiệu tuyên truyền như“ Hãy bỏ rác đúng nơi quy định”, “Bỏ rác vào thùng”,“ Hãy bảo vệ môi trường” .Liên đội tổ chức cho đội viên đăng ký không vứt rác bừa bãi. Đội Sao đỏ làm nhiệm vụ theo dõi, giám sát tình hình thực hiện của lớp mình phụ trách. Kịp thời phát hiện, nhắc nhở những bạn thực hiện chưa tốt, tổng hợp báo cáo với Tổng phụ trách với giáo viên chủ nhiệm có học sinh vi phạm để đánh giá thi đua. Tổ chức hoạt động lao động công ích đã mang lại những bài học ý nghĩa cho học sinh. Các em thấy được ích lợi của việc lao động, có ý thức hơn trong việc giữ gìn vệ sinh chung, học sinh bỏ rác đúng nơi qui định, khuôn viên nhà trường luôn được giữ gìn khang trang, sạch đẹp. 3.5. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoại khóa: Trường học gắn với di sản văn hóa hát Xoan. Hát Xoan là di sản văn hóa phi vật thể quý giá của vùng đất Tổ Hùng Vương. Hát Xoan Phú Thọ thuộc loại hình dân ca lễ nghi phong tục, là lối hát cửa đình, hội tụ đa yếu tố nghệ thuật như nhạc, hát, múa... Ngày 24/11/2011, hát Xoan chính thức được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Hát 15
16. xoan được vinh danh góp phần tôn vinh các giá trị đạo lý của dân tộc Việt Nam, khẳng định vị thế của đất nước ta trong thời kỳ hội nhập và đổi mới. Trường trung học cơ sở Phượng Lâu nằm tại địa bàn xã Phượng Lâu, nơi có phường Xoan An Thái - một trong bốn phường Xoan gốc của tỉnh Phú Thọ. Chính vì vậy, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoại khóa Trường học gắn với di sản hát Xoan là rất cần thiết. Trong hai năm qua, nhà trường liên tục tổ chức hoạt động ngoại khóa này nhằm phát huy truyền thống dân tộc, tôn vinh giá trị của hát xoan. Đặc biệt, giáo dục học sinh lòng tự hào về di sản trên chính quê hương mình, qua đó rèn luyện cho học sinh những kĩ năng cần thiết trong việc duy trì và phát triển vẻ đẹp văn hóa độc đáo của dân tộc. Ngoại khóa: Trường học gắn với di sản hát Xoan năm học 2017-2018 Đặc biệt năm học 2018 - 2019, Trường Trung học cơ sở Phượng Lâu đã tổ chức hoạt động ngoại khóa: Trường học gắn với di sản hát Xoan tại đình An Thái. Đình An Thái được các bậc tiền nhân tạo dựng tại làng An Thái một ngôi làng cổ nằm trên địa bàn Kinh đô Văn Lang - trung tâm nước Văn Lang thời kỳ các Vua Hùng dựng nước. Đình An Thái là một trong 3 đình thuộc 4 phường Xoan gốc, nơi có tục lệ hát Xoan thờ Thành Hoàng làng. 16
17. Ngoại khóa: Trường học gắn với di sản hát Xoan năm học 2018-2019 Hoạt động ngoại khóa tại thực địa đã mang đến cho học sinh sự hào hứng, phấn khởi, giáo dục học sinh thêm nhiều kiến thức bổ ích về văn hóa cội nguồn. Qua đó, làm giàu thêm vốn kĩ năng sống, tạo những bước đệm cần thiết, đặt nền móng vững trắc cho các em trên con đường hoàn thiện vẻ đẹp “chân, thiện, mỹ” 3. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm: Trong năm học vừa qua với việc nắm vững và rèn luyện kĩ năng sống một cách thường xuyên học sinh trường Trung học cơ sở Phượng Lâu đã có sự tiến bộ vượt bậc về đạo đức. Các em đã có ý thức rèn luyện một cách rõ rệt. Hiện tượng học sinh nói tục, chửi bậy đã giảm hẳn, không có hiện tượng học sinh vô lễ với thầy cô giáo. Học sinh đi học đúng giờ, yêu trường mến lớp, tham gia sôi nổi các hoạt động của Liên đội. Ý thức bảo vệ của công, bảo vệ môi trường đã tăng lên, 100% học sinh kí cam kết thực hiện An toàn giao thông và nói không với tệ nạn xã hội. Bên cạnh đó, phụ huynh học sinh có sự đầu tư hơn trong việc rèn kĩ năng sống cho các em, cùng các em tham gia vào các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cũng như hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Qua khảo sát thực tế tôi thấy: Kĩ năng sống của học sinh trường Trung học cơ sở Phượng Lâu đã có sự tiến bộ rõ rệt. 17
18. Năm học 2016-2017 ( Khi chưa áp dụng đề tài) Học sinh có kĩ năng Học sinh có hình Học sinh kĩ năng Sĩ số tốt thành kĩ năng chưa tốt SL % SL % SL % 217 50 23 102 47 65 30 Năm học 2018-2019 ( Khi áp dụng đề tài được gần 2 năm) Học sinh có kĩ năng Học sinh có hình Học sinh kĩ năng Sĩ số tốt thành kĩ năng chưa tốt SL % SL % SL % 217 119 55 65 30 33 15 Qua bảng tổng hợp tôi thấy: Số học sinh có kĩ năng tốt ngày càng tăng lên( Chiếm quá nửa số học sinh toàn trường), số học sinh kĩ năng chưa tốt ngày càng giảm đi và đang bắt đầu hình thành kĩ năng mới. Đồng hành với sự tiến bộ của học sinh trong quá trình hình thành kĩ năng sống thì ý thức đạo đức của các em cũng có những thay đổi đáng khen ngợi. Năm học 2016-2017: ( Khi chưa áp dụng đề tài) Sĩ số Tốt Khá Trung bình Yếu SL % SL % SL % SL % 217 110 50,7 85 39,2 21 9,7 01 0,4 Năm học 2017-2018: ( Khi áp dụng đề tài được 1 năm) Sĩ số Tốt Khá Trung bình Yếu SL % SL % SL % SL % 217 146 67,3 60 27,6 11 5,1 00 00 18
19. Bảng tổng hợp cho thấy: Hạnh kiểm tốt của học sinh năm học 2017 - 2018 tăng 36 em, hạnh kiểm trung bình giảm 10 em so với năm 2016 - 2017. Đặc biệt, sau 1 năm áp dụng đề tài không còn học sinh có hạnh kiểm yếu. Bên cạnh đó, khi áp dụng các biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Cá nhân tôi nhận thấy, các em đội viên ngày càng hào hứng và thích thú với hoạt động này. Số lượng học sinh tham gia vào các hoạt động ngoài giờ lên lớp ngày càng gia tăng. Số HS tham gia các Số HS thực hiện tôt Tổng số học sinh hoạt động ngoài giờ các hoạt động ngoài Năm học tham gia khảo sát lên lớp giờ lên lớp SL % SL % SL % 2016 - 2017 217 100 180 83 160 73,7 2017 - 2018 217 100 190 87,6 195 89,9 2018 - 2019 217 100 217 100 213 98 Cùng với sự gia tăng về số lượng thì chất lượng của hoạt động ngoài giờ lên lớp cũng có sự chuyển biến tích cực: Nền nếp sinh hoạt giữa giờ được duy trì tốt và hoạt động có hiệu quả, phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao được phát triển và đạt được nhiều thành tích đáng kể Như vậy, hoạt động ngoài giờ lên lớp góp phần giáo dục kĩ năng sống cho học sinh và ngược lại việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đã thúc đẩy và làm mới các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Hai hoạt động này có mối quan hệ biện chứng, hỗ trợ, thúc đẩy nhau cùng phát triển từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. 19
20. III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ: 1. Kết luận: Giáo dục kỹ năng sống là yếu tố quan trọng góp phần đổi mới toàn diện nền giáo dục đào tạo gắn với 4 mục tiêu quan trọng của giáo dục: Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để khẳng định mình. Trong quá trình thực hiện, tôi nhận thấy sáng kiến này có những ưu điểm sau: Không tốn kém về kinh phí, dễ dàng thực hiện, có thể ứng dụng được rộng rãi đối với tất cả các Liên đội trong thành phố. Những bài học kinh nghiệm của bản thân: Xác định rõ tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Bản thân cần linh hoạt, tự tin hơn khi tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp. 2. Những ý kiến đề xuất: Đối với chính quyền địa phương: Đề nghị tập trung đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất cho các đơn vị trường học, gắn kế hoạch đầu tư cơ sở vật chất với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đối với lãnh đạo nhà trường: Cần coi trọng công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, coi đây là động lực chính để nâng cao chất lượng giáo dục. Đối với phụ huynh học sinh: Đầu tư giáo dục kỹ năng sống cho con là sự đầu tư đúng đắn, tôi tin rằng giá trị nhận về sẽ xứng đáng với công sức của các phụ huynh bỏ ra. Trên đây là kinh nghiệm của tôi về “ Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp”. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí để bản sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Phượng Lâu, ngày 26 tháng 3 năm 2019 XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG NGƯỜI VIẾT Bùi Tuấn Sơn 20