SKKN Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy chương trình địa phương môn Ngữ văn Trung học cơ sở

Nội dung text: SKKN Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy chương trình địa phương môn Ngữ văn Trung học cơ sở

1. MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1 2. NỘI DUNG 4 2.1. Thời gian thực hiện 4 2.2.Đánh giá thực trạng 4 2.2.1. Kết quả đạt được 10 2.2.2 Những mặt còn hạn chế 13 2.2.3 Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế 14 3. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 15 3.1. Căn cứ thực hiện 15 3.2. Nội dung những giải pháp và cách thức thực hiện 16 3.2.1 Nội dung, phương pháp 16 3.2.2 Giải pháp thực hiện 17 4. KẾT LUẬN 22 TÀI LIỆU THAM KHẢO 23 PHỤLỤC 24
2. 2 SÁNG KIẾN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG MÔN NGỮVĂN TRUNG HỌC CƠSỞ. 1. PHẦN MỞ ĐẦU Nhà văn M.Gorki từng nói : “ Văn học là nhân học”, nhiệm vụcủa văn học chính là giúp con người học cách làm người, và đối tượng đặc biệt nhất của văn học chính là lứa tuổi học sinh – một lứa tuổiđang trong quá trình hình thành và phát triển toàn diện nhân cách của mình. Vậy đểdạy làm người, ta phải bắt đầu từ đâu và như thế nào ? Trước tiênđó chính là giúp các em biết yêu giađình, quê hương và từ đó bồi đắp tình cảm lớn lao hơn,đó là tình yêu đất nước, nhân loại. Để làm đượcđiều này, mộtđóng góp không hề nhỏ đó chính là những tiết dạy chương trình địa phương trong môn học Ngữvăn. Chương trình địa phương môn NgữVăn được đưa vào giảng dạy tại tất cả các khối lớp bậc Trung học cơsở, cung cấp cho học sinh những nguồn kiến thứcđa dạng về sinh hoạt văn hóa dân gian, văn học, danh lam thắng cảnh, lịch sử, ngôn ngữ qua từng giaođoạn phát triển của từng địa phương từ đó giúp các em có hứng thú hơn trong việc học Văn, tạo cơhội để các em liên hệ, tích hợp với những môn học liên quan nhưLịch sử, Địa lý, Âm nhạc, Mỹ thuật và hơn hếtđó chính là hoàn thành nhân cách sống của các em, bổ sung nguồn kiến thức vô tận về địa phương mà emđang sống. Để đạt được mục tiêu trên thì trong quá trình giảng dạy những bài Chương trình địa phương, người giáo viên cần chuẩn bị cho mình những bài giảng có đầy đủ nội dung, khoa học và phù hợp với từng lứa tuổi học sinh. Đặc biệt là đối với học sinhở vùng biển đảo,đòi hỏi giáo viên phải có những sự đổi mới dựa vào đặcđiểm học tập của các em để việc đưa những kiến thức địa phương vào việc giảng dạy thật sự là niềm hứng thú khám phá vô tận của các em. Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
3. 3 Tuy nhiên trong thực tếdạy học các bài “ Chương trình địa phương” mặc dù các giáo viênđã nỗlực sửdụng kết hợp các phương pháp dạy học nhưng vẫn còn một sốhạn chế, chưa phát huy hết tính tích cực và hứng thú học tập của học sinh.Đây là một vấn đề nan giải vìđa số những bài như thế thường chỉ nêu ra một sốgợi ý có tính chất định hướng cho các vùng miền và tài liệu tham khảo cho phần chương trình địa phương còn hạn chế.Bởi vậy, mỗi giáo viên sẽ có một hướngđi riêng của mình nhưng không phải ai cũng tích cực sáng tạo, tìm tòi để cho tiết học thêm sinh động hơn. Bên cạnhđó, đối với học sinhở vùng biển đảo khó khăn, theo xu hướng phát triển của kinh tế hiện đại, các em có tâm lý chú trọng những môn tự nhiên nhiều hơn để sau này thay đổi cuộc sống, văn học chỉ làđiều kiện để các em có thể lên lớp hằng năm chứ không có ý nghĩa áp dụng gì nhiều cho sau này nên môn Ngữvăn nói chung và những bài học về chương trình địa phương nói riêng càng không phải là lựa chọn của các em.Ở vùng đảo, việc tìm hiểu những tài liệu liên quan đến địa phương rất ít, đặc biệt là tìm hiểu về những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử trên địa bàn rất khó, chỉ là những hiểu biết sơlược khi quan sát qua quá trình tham quan hoặc nghe truyền miệng từ nhiều người dân địa phương nên dễdẫn đến việc nhiễu thông tin, nếu tâm lý học sinh lười nhát, ngại tìm hiểu, ngại tiếp xúc thì việc học chương trình địa phương làđiều rất khó khăn. Hơn nữa các tiết học này thường không nằm trong nội dung của các phần thi học kì nên càng khiến cho các em lơ là, chai lì trong việc học. Trong nhiều năm dạy họcở các khối lớp, bản thân nhận thấy rằng việc đổi mới phương pháp dạy học đối với những tiết dạy “ Chương trình địa phương”đã giúp các em học sinh thay đổi suy nghĩvề những tiết học tưởng chừng như không quan trọng gì cả, giúp các em hiểu được những giá trịvăn hóa cần được bảo tồn và phát triển của địa phương, bồi đắp thêm tình yêu quê hương, đất nước . Con đường đưa học sinh đạt kết quả cao trong học tập là sự tổng hợp của nhiều nhân tố khác nhau như : trình độcủa học sinh, phương Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
4. 4 pháp giảng dạy của giáo viên, những tác động từ bên ngoài nhà trường nhưng trongđó người giáo viên là nhân tố quan trọng nhất,đóng vai trò dẫn dắt, định hướng đểhọc sinh chiếm lĩnh kiến thức môn học. Vì thế người giáo viên phải luôn luôn đổi mới bản thân, đổi mới phương pháp dạy học để giúp học sinh thành công hơn trong việc học của mình . Nhưvậy, từ những lý do trên, bản thân tôi mạnh dạn chọn biện pháp “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở” để thực hiện. Tôi mong qua những biện pháp này sẽ giúp học sinh hứng thú với những tiết học “ Chương trình địa phương”, nâng cao chất lượng học tập nói chung và môn học Ngữvăn nói riêng. Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
5. 5 2. NỘI DUNG 2.1. Thời gian thực hiện:từnăm học 2020-2021 đến năm học 2021-2022. 2.2. Đánh giá thực trạng : Chương trình địa phương cấp trung học cơsở ( trừlớp 6đang học theo sách mới) gồm những tiết học trải đềuở ba phân môn vàở các khối lớp : Chương trình lớp 7 gồm các bài : + Tiết 59 ( phần Tiếng Việt ) : Thực hành sửa chữa các lỗi chính tả thường gặp. + Tiết 74 ( Phần văn và tập làm văn):Sưu tầm những câu ca dao, tục ngữlưu hành ở địa phương. Chương trình lớp 8: + Tiết 92 ( Phần tập làm văn) : Giới thiệu di tích, thắng cảnh địa phương. Chương trình lớp 9 : + Tiết 108, 109 : Hướng dẫn viết bài nghị luận vềmột tác phẩm văn học ở địa phương. Để tiết dạy bài Chương trình địa phương đạt hiệu quả cao thì khâu chuẩn bịcủa giáo viên và học sinh là rất quan trọng nhưng cũng gặp không ít khó khăn vì nội dung kiến thức không có nhiều trong sách giáo khoa và các sách hướng dẫn cho giáo viên. Giáo viên và học sinh phải tự tìm tài liệu ở địa phương cho tiết dạy và học. Muốn có được đầy đủ tài liệu phục vụ cho tiết dạy thì giáo viên và học sinh phải tự tìm tư liệu trong một thời gian dài. Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy giáo viên chỉhướng dẫn học sinh chuẩn bịvới một thời gian ngắn, thường là chỉdặn dò học sinh trong tiết học liền kề tiết Chương trình địa phương, thời lượng để giáo viên hướng dẫn cho HS chỉ khoảng hai, ba phút nên không hướng dẫn cụ thể, cũng có khi do thời gian dạy tiết trước bị “cháy giáo án” nên giáo viên không có thời gian hướng dẫn mà chỉdặn học sinh chung chung là “Các em về soạn bài Chương trình địa phương để hôm sau học”, không chỉ cho học sinh chuẩn bịnội dung gì, chuẩn Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
6. 6 bị như thế nào? Tìm tài liệuởđâu? Không phân công nhiệm vụcụ thể cho từng đối tượng học sinh trong lớp. Đồng thời trong tiết dạy trên lớp giáo viên cũng không kiểm tra kết quả tìm hiểu của mỗi cá nhân, nhóm, tổ nên chưa tuyên dương, khuyến khích những em học sinh chuẩn bịtốt và nhắc nhở những em không hoàn thành nhiệm vụ giáo viênđã giao cho. Ví dụ: Dạy tiết 74 bài Chương trình địa phương lớp 7, một số giáo viên chỉ hướng dẫn học sinh như sau: Chuẩn bị tiết 59 :“ Chương trình địa phương phần Tiếng Việt – Thực hành sửa chữa các lỗi chính tả thường gặp” + Soạn bài theo yêu cầu trong sách giáo khoa. + Lập sổ tay chính tả. Đây là những bài học thường nằm cuối học kì và nội dung chủyếu là rèn luyện chính tả nên theo tâm lý chung của giáo viên là: học sinh cấp 2 nên việc rèn luyện chính tảdễ dàng, học sinh lớn rồi nên có thể hiểu hết những vấn đề chính tả, không cầnđi sâu vào bài học mà chỉcần giúp học sinh nhận diện chính tả là được rồi. Bản thân mỗi giáo viên trong quá trình dạy học từ đầu năm chưa định hướng việc lập sổ tay chính tả cho các em qua những tiết trả bài kiểm tra thường xuyên và thi giữa kì, cuối kì, chỉ khi nào đến tiết học này mới yêu cầu lập sổ tay thì cũng chỉ là nhắc nhở còn việc kiểm tra các em có thực hành hay không thì rất ít hoặc không có, hoặc kiểm tra nhưng không kỹ. Về phía học sinh: các em chỉ chuẩn bịsơ sài, ch iếu lệ, chép lại trong sách học tốt, một số em cũng bỏ công ra sưu tầm nhưng vì giáo viên không hướng dẫn cụ thể nên học sinh sưu tầm không hiệu quả, có em không làm mà chỉ lên lớp mượn vở chép lại của bạn, hoặc mượn bài của lớp học trước để đối phó với giáo viên nên hiệu quảcủa tiết học không cao. Bản thân các em cũng chưa hiểu hết tầm quan trọng của việc ghi chépđúng chính tả để phục vụ cho công việc và giao tiếp sau này. Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
7. 7 Ta thường thấy các giáo viên khi dự giờ trong trường thường tránh những tiết học này vì nghĩrằng sẽrất khó để đạt được một tiết dạy tốt. Tiết học trên lớp đơnđiệu, chỉ đơn thuần là giáo viên hỏi, học sinh trả lời. Một vài em học sinh khá giỏi lên trình bày, các em học sinh còn lại trong lớp thì thụ động chờkết quả trình bày của bạn và lời tổng kết của thầy cô giáo. Chính vì vậy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh chưa được phát huy đặc biệt là học sinh trung bình và học sinh yếu. Các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực không được áp dụng, nếu có thì chỉ là phương pháp thảo luận nhóm nên giáo viên chưa khơi dậy được hứng thú học tập của học sinh đối với tiết học. Nhìn vào quá trình tổ chức của tiết dạy ta thấy giáo viên tổ chức các hoạt động còn bám sát các câu hỏi trong sách giáo khoa chưa có sự linh hoạt, chưa mạnh dạn áp dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực vào tiết dạy nên chưa phát huy được tính chủ động, tích cực sáng tạo của học sinh. Học sinh chưa thể hiện được là “Người làm chủ kiến thức” của mình. Kiến thức trong tiết học sơ sài, chưa phong phú: So với các bài học khác, thì bài Chương trình địa phươngở sách giáo khoa cũng như sách giáo viên, khâu biên soạn có phần khái quát, đơn giản hơn các dạng bài khác trong chương trình. Tài liệu tham khảo kiến thức vềVăn học địa phương không tập trung, mà nằm rải rácở những tài liệu, những bài báo của nhóm tác giả hoặc cá nhân. Hơn nữa, trên các tài liệu, các báo và tạp chí địa phương nếu có đề cập thì cũng chỉ nói tới một vài khía cạnh nhỏ. Ví dụ : Dạy tiết 92 bài Chương trình địa phương Ngữvăn lớp 8 , tập II phần tập làm văn: Giới thiệu di tích, thắng cảnh địa phương. Yêu cầu của tiết học là mỗi học sinh chọn một di tích, thắng cảnh ở địa phương mình,điều tra, tìm hiểu, nghiên cứu rồi viết một bài văn thuyết minh ( không chép lại nguyên bài có sẵn của người khác). Đểdạy và học tốt tiết học nàyđòi hỏi giáo viên và học sinh phảiđiều tra tìm kiếm thông tin, đưa ra các số liệu chính xác để thuyết phục được người nghe. Tuy nhiên trong thực tế dođiều kiện khách Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
8. 8 quan và chủ quan nên giáo viên và học sinh tìm được thông tin rất ít vì vậy trình bày vấn đề chưa sâu sắc, chưa cụ thể còn chung chung, những số liệu đưa rađã cũ không còn phù hợp với tình hình hiện tại. Kĩnăng thuyết trình, trình bày trước tập thểcủa học sinh còn nhiều hạn chế, phần thuyết trình, trình bày trước tập thể có một vai trò rất quan trọng trong tiết dạy bài Chương trình địa phương vì nóđánh giá được kiến thức và kĩnăng của học sinh trong tiết học: Kĩnăng sưu tầm tài liệu, kĩnăng tổng hợp kiến thức và viết bài, kĩnăng trình bày trước tập thể. Một bài thuyết trình hay, hấp dẫn sẽ lôi cuốn được sự chú ý của học sinh trong lớp học. Vì vậy hiệu quả của tiết học sẽ cao hơn. Học sinh cóđiều kiện để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mình. Tuy nhiên trong thực tếkĩnăng này của học sinh còn hạn chế chỉ có những học sinh khá giỏi mới có thể thuyết trình, trình bày các vấn đề trước tập thể còn học sinh trung bình và yếu thì thực hiện chưa tốt, có em không thực hiện được. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng này một phần là do giáo viên. Thời lượng một tiết học tương đối ngắn, sợ không đủ thời gian nên giáo viên thường gọi những học sinh khá giỏi trình bày vấn đề còn các học sinh trung bình và yếu ít cóđiều kiện thể hiện nên chưa phát huy được năng lực của bản thân. Về phía học sinh thì các em học sinh khá, giỏi chuẩn bị phần ở nhà khá tốt, kĩnăng viết bài của các em cũng tốt hơn còn các em học sinh trung bình, yếu ít có sự chuẩn bị đúng mức cho tiết học, kĩnăng viết bài của các em chưa tốt, viết lủng củng, sơ sài có khi lạc đề chính vì vậy mà các em không thể trình bày tốt được Chưa tổ chức được nhiều các hoạt động ngoại khoá văn học, tham quan, Những chuyếnđi thực tế, được tận mắt nhìn, tận tai nghe các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, tiếp xúc với những cụ già và những người có kiến thức sâu rộng vềvăn hóa địa phương , các buổi ngoại khóa văn học, sẽ rút ngắn được khoảng cách giữa cái trừu tượng, chung chung với thực tế cuộc sống, giúp các em yêu mến, hứng thú với môn học hơn. Tuy nhiên giađình học sinh hầu hết đều làm nông nghiệp, còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế, Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
9. 9 trong khiđó nhà trường không có đủ điều kiện về tài chính và thời gian đểtổ chức cho giáo viên và học sinh thực hiện những buổi hoạt động ngoại khóa văn học. Hơn nữa, trong tình hình dịch Covid kéo dài như hiện nay, việc tổ chức những hoạt động tập trungđông học sinh lại làđiều không thể. Đối với những bài Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt ) có liên quan đến chính tả thì qua nhiều năm đứng lớp, chấm những bài kiểm tra thì bản thân nhận thấy rằng việc các em học sinh ở địa phương viết sai chính tả có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân cốt yếu nhất là do cách phát âm của các em bị sai ( âm giọng địa phương), dẫn đến việc viết bài bị sai chính tả. Bài làm của học sinh có nhiều từ sai chính tả ( đẹp → đệp, chai→ trai, xả rác→ xã rác ) Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
10. 10 Bài làm của học sinh có từ sai chính tả ( lặpđi lặp lại→lậpđi lập lại ) Tuyở trên cùng một hòn đảo nhưng mỗi thôn, xóm lại có cách phát âm giọng nói riêng,điển hình như các em học sinhở vùng Thôn Tây An Hải thì thường phát âm sai chữE→ Ê, ÔI→ ÂU ( ví dụ như trên bài làm của các em: đẹp → đệp, tẻ nhạt→tể nhạt, hoặc một sốtừ khác như : vé tàu→vế tàu, tối rồi→tấu rầu ) .Nguyên nhân này cũng làđiều gây khó khăn nhất trong việc sửa lỗi cho các em vì các em sống chung với cha mẹ, giao tiếp hằng ngày với bạn bè nên việc phát âm sai thành thói quen và các em càng dễmắc lỗi chính tảhơn. Nhưvậy trong thực tế chất lượng giờdạy bài Chương trình địa phương không cao, còn nhiều hạn chế nhất định. Để khắc phục những tồn tại nêu trên đòi hỏi giáo viên và học sinh phải có những sựkết hợp nhuần nhuyễn trong dạy và học, đồng thời giáo viên cần đưa ra những giải pháp dạy học tốt nhất. Kết quả khảo sát đầu năm vềmức độ quan tâm, yêu thích đến những tiết học Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
11. 11 “ Chương trình địa phương” của các em học sinh khối lớp 7,8 khi chưa áp dụng nâng cao chất lượng cho ta thấy rõ về việc các em chưa yêu thích nhiều những tiết học này. Lớp/ TS Yêu thích Yêu thích ít Không yêu thích 7D/35 10 HS ( 28,5%) 18 HS (51,5 %) 7 HS ( 20 %) 8B/32 10 HS ( 31,3 %) 17 (53,1 %) 5 HS (15,6 %) 8E/32 9 HS (28,1 %) 17 (53,1 %) 6 HS (18,8 %) 2.2.1. Kết quả đạt được : Đối với giáo viên : Trước khi áp dụng những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy các tiết học về “ Chương trình địa phương”, bản thân tôi nhận thấy những tiết dạy bình thường trên lớp chỉ đơn thuần là cung cấp những kiến thức cơ bản cho học sinh, chưa có sự nâng cao, mởrộng và tạoấn tượng đểhọc sinh có thể ghi nhớ bài học một cách sâu sắc hơn, cứmỗi năm lên lớp nhưng nếu gặp những bài liên quan đến kiến thức cũ thì học sinh lại không nhớ. Đồng thời những kĩnăng nhưtự chủ kiến thức, tự tin thuyết trình của học sinh cũng không được rèn luyện, dẫn đến việc các em lười nhát trong học tập. Sau khi áp dụng những biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy “Chương trình địa phương”, tôi nhận thấy có rất nhiều thay đổi tích cực trong quá trình dạy học, học sinh luôn luôn hứng thú và sẵn sàng thực hiện những nhiệm vụ được giao, những tiết học không còn đơn thuần là truyền đạt kiến thức một cách đơnđiệu mà trở nên sinh động, hấp dẫn khi taứng dụng công nghệ thông tin, sân khấu hóa bài học Sự thay đổi tích cực vềtỉlệhọc sinh yếu kém môn Ngữvăn tại trường những năm gầnđây cũng phần nào cho ta thấy những cốgắng của giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy của mình. Đối với học sinh : Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
12. 12 -Học sinh hứng thú với những tiết học “Chương trình địa phương”, lập được những sổ tay chính tả ghi chép những từ ngữ thường ghi chép sai, làm bài kiểm tra bị sai hoặc những từ ngữ do theo tiếng địa phương nên khi chép bị sai chính tả. Việc lập sổ tay chính tả nhưvậy giúp các em tránhđi những từ ngữ saiđã mắc phải. Các em cũng trao đổi sổ tay với nhau đểhọc hỏi với nhau nhiều hơn. -Học sinh được làm giàu vốn sống: có thêm hiểu biết vềgốc gác, lịch sử địa phương: tên đất, tên làng, tên danh nhân, những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử ởnơi mình sinh ra và lớn lên, từ đó thêm yêu quê hương, cống hiến cho quê hương. Từ đó chất lượng của những bài kiểm tra, những bài thuyết trình liên quan đến các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh các em đều có sự chuẩn bịtốt, chuđáo. Sauđây là trích dẫn một phần trong bài thuyết minh của một em học sinh lớp 8 về di tích lịch sửcấp Quốc gia chùa Hang được em trình bày trong tiết học : Bài làm của học sinh Có mộtđiều thuận lợi cho các em học sinhở trên đảo là việc đến các danh lam thắng cảnh ở địa phương rất gần và dễ dàng,điềuđó giúp các em tiết kiệm được thời gian để tìm hiểu, quan sát. Hơn nữa những danh lam thắng cảnh trên đảo hầu như em nào cũng biết và hiểu được nguồn gốc hình thành, Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
13. 13 sự phát triển ,kiến trúc, quang cảnh xung quanh .... Hòn đảo nhỏ nên những di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh nằm gần nhau,đó còn là những địađiểm để giađình gặp nhau những dịp cuối tuần, khách phương xa đến tham quan nên dường nhưtất cả đều rất quen thuộc và nằm lòng của mỗi học sinh. Mộtđiều thuận lợi hơn nữa là đối với các em học sinhở trường Trung học cơsở An Hải, liên đội đảm nhận vai trò bảo vệ và lao động vệ sinhở di tích Chùa Hang, các em thường xuyên đến chùa để lao động, kết hợp với những lầnđi nhưvậy, giáo viên sẽhướng dẫn học sinh tìm hiểu về quá trình hình thành và phát triển qua các thời kì của Chùa, từ những chuyếnđi lao động đầy ý nghĩađó các em lại được học hỏi thêm nhiều kiến thức cho bản thân mình. Còn đối với các emở trường Trung học cơsở An Vĩnh, liên đội cũng vai trò bảo vệ và lao động vệ sinhởđình làng An Vĩnh, các em cũng sẽ được quan sát và tìm hiểu về những kiến trúc, nguồn gốc hình thành và phát triển củađình làng......từ đó các em sẽ khắc sâu kiến thức của bản thân và làm những bài thuyết minh hay hơn, tự tin giới thiệu trước lớp, trướcđámđông. Lao động tại Chùa Hang Sự tiếp nhận kiến thức của học sinh đạt nhiều hay ít thể hiệnở niềm say mê và yêu thích môn học của mình, bản thân tôi có thực hiện phiếu khảo sát vềtỉlệ yêu thích, hứng thú với các tiết học “Chương trình địa phương” đối với học sinh những lớp mìnhđã áp dụng những biện pháp nâng cao chất lượng học tập vàđã cho những kết quảcụ thể như sau : Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
14. 14 Lớp Yêu thích Yêu thích ít Không yêu thích 7D/35 32 HS ( 90,3 %) 3 HS ( 9,7 %) 0 HS 8B/32 30 HS ( 94,9 %) 2 HS( 5,1 %) 0 HS 8D/32 30 HS ( 93,3 %) 2HS (6,7%) 0 HS Qua những tỉlệ thống kê cho thấy, tỉlệhọc sinh yêu thích những tiết học về địa phương có sự thay đổi rõ rệt trước và sau khi áp dụng những biện pháp đổi mới trong soạn giảng của giáo viên cũng như trong học tập của học sinh, mà khi yêu thích trong việc học các em sẽ chủ động và nâng cao chất lượng học tập của mình hơn rất nhiều . Sự say mê học tập của học sinh cũng chính là động lực đểbản thân giáo viên tìm tòi và đổi mới hơn nữa trong phương pháp giảng dạy của mình. 2.2.2 Những mặt còn hạn chế: Bên cạnh những kết quả đem lại thì vẫn còn một số những hạn chế nhất định như sau : Trong một lớp học luôn có những em tích cực học tập, luôn luôn lắng nghe những lời dạy dỗ, hướng dẫn của giáo viên và cũng có những em lơ là trong học tập, không quan tâm đến những lời dặn dò, chỉbảo dù giáo viênđã thực hiện nhiều biện pháp, vì thế nên vẫn còn một số em không hoàn thành nhiệm vụ giao cho, không yêu thích những tiết học địa phương. Việc học tập của các emđòi hỏi có các thiết bị công nghệ thông minh như máy tính,đ iện thoại để truy cập thông tin để tìm hiểu thêm, tuy nhiên một số em gia không có,điềuđó dẫn đến việc các em lười tìm hiểu, lười làm bài. 2.2.3 Nguyên nhân đạt được và nguyên nhân hạn chế: - Nguyên nhân đạt được: Về phía giáo viên : Giáo viên là người định hướng được những phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực sẽ áp dụng trong tiết dạy, định Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
15. 15 hướng nội dung kiến thức trong tiết dạy vì thế để đạt được những kết quảtốt đẹp, bản thân tôi và đồng nghiệp luôn luôn cốgắng tìm hiểu, trau dồi kiến thức của địa phương đểhướng dẫn các em học tập và tìm hiểu tốt hơn. *Học sinh: Dưới sựhướng dẫn của giáo viên, học sinh nắm được những nội dung cần phải tìm hiểu để chuẩn bị cho tiết học từ đó phát huy được tính chủ động, tích cực của các em. Và khi những kiến thứcđã được nắm vững thì các em luôn có hứng thú trong học tập, tự tin thuyết trình trước lớp, trướcđámđông. - Nguyên nhân hạn chế: Bên cạnh những em tích cực hoạt động theo sựhướng dẫn của giáo viên, vì thếvẫn còn một số em chưa thật sự yêu thích những tiết học địa phương bởi nhiều nguyên nhân như: -Một số em có hoàn cảnh giađình khó khăn, ngoài những giờ lên lớp thì khiở nhà các em phải phụ giúp cha mẹ làm công việc, vì thế nên thời gian việc tập trung cho học tập ít, và lâu dần các em sẽ không có hứng thú trong việc học tập, tìm hiểu nữa. -Một số em có học lực yếu nên không quan tâm nhiều đến việc học, chỉ muốn la cà quán xá, ham chơi. -Một số em không sống chung với cha mẹ, không được sự quan tâm của cha mẹmột cách thường xuyên nên cũng dẫn đến việc các em không chú trọng việc học. Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
16. 16 3. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 3.1. Căn cứ thực hiện : Căn cứ vào công văn số 5977/ BGDĐT- GDTrH ngày 07 tháng 07 năm 2008 về việc hướng dẫn thực hiện nội dung GD địa phươngởcấp Trung học cơsở và cấp Trung học phổ thông từnăm học 2008-2009. Căn cứ công văn của phòng GD -ĐT Lý Sơn về việc thực hiện một số nhiệm vụnăm học 2020-2021 và năm học 2021-2022 Căn cứ vàođiều kiện thực tếcủa đơn vị và những kết quả đạt được trong những năm học trước. Để thực hiện tốt việc dạy chương trình địa phương giáo viên bộ môn cần làm tốt những việc sau : - Giáo viên cần tìm hiểu những tài liệu liên quan đến địa phương từ nhiều nguồn thông tin khác nhau như : sách, báo, Internet, hoặc hỏi thăm người dân địa phương, sauđó kiểm định lại những nguồn thông tinđã thu thập được và ghi chép lại một cách khoa học. Áp dụng những thông tinđó vào trong soạn giảng để giảng dạy trên lớp. - Kết hợp với những giáo viên dạy cùng môn hoặc những giáo viên Sử, Địa ... để cùng nhau trao đổi, học hỏi kinh nghiệm cùng nhau, tích hợp những kiến thức liên môn để hoàn chỉnh bài dạy. - Phát huy vai trò tích cực của học sinh trong học tập và rèn luyện. - Giáo viên và học sinh có những buổi trò chuyện, trao đổi về những vấn đề liên quan đến địa phương qua những bài trình chiếu.... - Kết hợp dạy học trên lớp với tổ chức tham quan thực tế, sưu tầm tư liệu, ngoại khoá nhằm tạo hứng thú học tập, nâng cao hiểu biết vềvăn hoá, lịch sử, kinh tế - xã hội địa phương cho học sinh. ( trường hợp dịch Covid-19 không thểtập trung nhiều nên có thểhạn chếsố em tham gia và chia làm nhiều đợt ). - Có những bài kiểm tra liên quan đến chương trình địa phương để giúp các em củng cố kiến thức sâu hơn.. Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
17. 17 3.2. Nội dung những giải pháp và cách thực hiện : 3.2.1. Nội dung, phương pháp : Để thực sự thu hút học sinh, tạo cho các em có hứng thú với tiết học chương trình địa phương, tôiđã thử nghiệm một số biện pháp phù hợp với đặc trưng môn học, phù hợp với khảnăng của bản thân vàđiều kiện vềcơsở vật chất của nhà trường trong từng tiết dạy, để phù hợp với trình độ tiếp thu của từng đối tượng học sinh. Cụ thể, trong một tiết dạy chương trình địa phương, giáo viên cần lưu ý cácđiều sau: Trước hết là phải chuẩn bị kiến thức cho một tiết học,đây là khâu quan trọng trong quá trình tổ chức dạy học những bài chương trình địa phương. Vì kiến thức bài học không có sẵn nên nếu không chuẩn bị thì sẽ không có nội dung kiến thức để giảng dạy cho học sinh. Chính vì vậy để có một tiết học đạt kết quả như mong muốn thì cả giáo viên và học sinh đều phải có sự chuẩn bị chuđáo. + Về phía giáo viên: cần lên kế hoạch cụ thể đểhướng dẫn học sinh chuẩn bịtốt cho tiết học Chương trình địa phương. Vì nội dung của những bài học này chủyếu là về những vấn đềcủa địa phương nên cần phải có sự chuẩn bịkĩ trước. Giáo viên cần phải kiểm tra sự chuẩn bịcủa học sinh để kịp thời đôn đốc, nhắc nhở. + Về phía học sinh: học sinh phải thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ mà giáo viênđã giao cho. Bản thân mỗi học sinh cần trang bịmột cuốn sổ tay để ghi chép và lưu giữ để làm tài liệu cho quá trình học tập sau này Tiếp theo là tổ chức các hoạt động dạy học tiết Chương trình địa phương trên lớp. Đểtổ chức một tiết học sinh động, phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh, rèn luyện cho các em các kĩnăng nghe, nói, đọc, viết, trình bày trước tập thể đòi hỏi giáo viên phải áp dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực vào tiết dạy đểtạo không khí sôi nổi, các em có hứng Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
18. 18 thú với tiết học, yêu thích tiết học văn nói chung và văn học địa phương nói riêng. 3.2.2 Giải pháp thực hiện : * Lập kế hoạch hướng dẫn học sinh chuẩn bị cho tiết học : Vì những bài học Chương trình địa phương cần sự chuẩn bịkĩ trước , có như thếmới hấp dẫn được học sinh học tập nên khi nhận nhiệm vụ giảng dạy trong năm học mới giáo viên phải căn cứ vào kế hoạch giảng dạy mà lập kế hoạch hướng dẫn học sinh chuẩn bị cho tiết học Chương trình địa phương cụ thể rõ ràng. Thời gian đểhọc sinh chuẩn bị ít nhất là vài tuần đối với những học sinh lớp 8, 9 và hai hoặc ba tháng đối với học lớp 6,7. Và tùy theo từng nội dung mà giáo viên có thể giao nhiệm vụ cho từng cá nhân, nhóm hoặc tổ. Giáo viên phải kiểm tra sự chuẩn bịcủa học sinh theo từng giaiđoạn đểtừ đó nhắc nhở, đôn đốc các em thực hiện nhiệm vụ vàđiều chỉnh những sai sót của học sinh để tránh tình trạng mất thời gian tìm hiểu nhưng lượng kiến thức thu được khôngđúng với yêu cầu bài học (lạc đề). Bản thân khi dạy môn NgữVănở các khối lớp, ngay từ đầu nămđã hướng dẫn học sinh lập sổ tay chính tả, trong phần sổ tay sẽ chia làm ba phần: ghi chép những từ ngữ trong bài kiểm tra bị sai chính tả, ghi chép những từ ngữ do cách phát âm sai dẫn đến viết sai và cách sửa lại chođúng. Và sauđó kiểm tra cách ghi chép của các em trong sổcũng nhưtập cho các em rút kinh nghiệm sửa từbị viết sai trong vởhọc cũng như trong bài kiểm tra, tránh trường hợp lặp lại những từ viết sai trướcđó. Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
19. 19 Sổ tay chính tảcủa các em học sinh lớp 7D Một sốtừ ngữ các em viết trong sổ tay * Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học : Hiện nay, theo xu hướng phát triển của xã hội thì việcứng dụng công nghệ thông tin là mộtđiều rất cần thiết trong quá trình giảng dạy, đặc biệt là đối với những tiết học chương trình địa phương. Để phát huy tốiưu khảnăng tập trung của học sinh thì người giáo viên cần đầu tưkĩ vào tiết dạy của mình bằng việc trình chiếu đểhọc sinh được nhìn trực quan những vấn đềcủa bài học. Thông qua những bài giảngđiện tử, giáo viên cho học sinh xem về tranhảnh có màu sắc rõ ràng, lồng ghép nhữngđoạn video về những chủ đề Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở
20. 20 khác nhau liên quan đến từng tiết học, cho học sinh nghe một số đoạn nhạc liên quan đến địa phương Công nghệ thông tin cũng là một phương tiện hữu ích của học sinh nếu các em biết cách sửdụng, học sinh sẽ tra cứu những thông tin liên quan đến địa phương mình trên Internet, giúp các em trao đổi thông tin một cách chính xác và nhanh chóng hơn. *Hoạt động trải nghiệm ngoại khóa : Điều gây hứng thú nhiều nhất trong một tiết học chương trình địa phươngđó chính là hoạt động trải nghiệm của chính bản thân các em và sựtổ chức của giáo viên. Vì thời gian chuẩn bị dài nên khi giáo viên giao nhiệm vụ về chuẩn bị, các em có thời gian để tìm hiểu về những vấn đề địa phương bằng cách tự đến với nhà dân ( nhất là tìm và gặp gỡ những cụ già lớn tuổi) để hỏi thăm những thông tin liên quan đến tiết học, sauđó ghi chép vào sổ thông tin của mình nhữngđiều “ tai nghe, mắt thấy”. Bản thân các em có thể đi theo nhóm với nhau vào những thời gian rảnh, như thếvừa tiết kiệm được chi phí, thời gian nhưng vẫn thu thập được nhiều thông tin hữu ích khác nhau, từ đó các em sẽ khắc sâu được kiến thức mìnhđã tìm hiểu, chủ động và thêm hứng thú trong việc học tập . Về phía giáo viên, có thể thực hiện hoạt động ngoại khóaở những tiết học cuối kì bằng việc lập kế hoạch cụ thểkết hợp với nhà trường tổ chức cho các em đến những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, nhà của những cụ già có nhiều kiến thức văn hóa của địa phương để nghe những câu chuyện ý nghĩa từ đó rút ra bài học cho bản thân Việc học tập như thế giúp các em có thêm nhiềuấn tượng về văn hóa địa phương nơi mình sống, hiểu được những giá trịcủa cuộc sống. * Sân khấu hóa bài học : Thường đối với một số tiết “Chương trình địa phương”, có những nội dung nhưkể chuyện, sưu tầm ca dao tục ngữ, thuyết minh về những vấn đề của địa phương giáo viên hướng dẫn các emđóng vai kể chuyện theo nhóm, tạo ra những kịch bản vui nhộn lồng ghép kiến thức của bài học để các em Một số giải pháp Nâng cao chất lượng dạy chương trình địa phương môn Ngữvăn Trung học cơsở